از حمایت ساخت داخل تا هدایت به سمت بازارهای جهانی

پرداختن به ساخت داخل در صنعت نفت و بومی سازی اقلام و تجهیزات مورد نیاز قابل ساخت آن از سوی شرکت های دانش بنیان و سازندگان و تولید کنندگان داخلی، از جمله سیاست های راهبردی به شمار می رود که وزارت نفت دولت سیزدهم از همان شروع کار، آن را فصل الخطاب قرار داد و بر همین اساس  با انجام سلسله اقدام هایی تلاش خود را برآن معطوف داشت که با تکیه بر فضای اعتماد به سازندگان داخلی، اهداف ترسیم شده در سیاست های کاری خود ر ا عملی سازد.

سیاست ­های وزارت نفت دولت سیزدهم با رویکرد تقویت ساخت داخل، توسعه زیست­بوم نوآوری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به ‌منظور کاهش وابستگی خارجی، تعدیل آسیب‌پذیری اقتصادی و ایجاد اشتغال اتخاذ شده است. این وزارتخانه در راستای نیل به اهداف ترسیم‌شده در اسناد بالادستی و توسعه نقش شرکت­های دانش­بنیان در صنعت نفت، اقدام هایی  انجام داده است که در ادامه به آن پرداخته ایم .

گسترش رویکرد توسعه صنعت نفت بر مبنای اقتصاد دانش بنیان

در راستای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت «مصوبه ستاد مقابله با تحریم شورای عالی امنیت ملی در خصوص تولید بار اول» و همچنین سایر حمایت‌های مربوط به شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان به منظور مقابله با تحریم‌ها و رفع نیازهای فناورانه صنعت نفت، با هدف پشتیبانی و مانع‌زدایی و اجرای طرح‌های تولید بار اول شرکت‌های اصلی و تابعه وزارت نفت کارگروه تولید بار اول در صنعت نفت تشکیل شد.. در گزارش این کارگروه به مواردی به شرح ذیل اشاره شده است.

*شناسایی و تجمیع ۵۴۴ نیاز فناورانه شرکت­های تابعه وزارت نفت و بیش از ۴ برابر شدن تعداد شرکت­ های دانش ­بنیان همکار صنعت نفت

*کسب رتبه نخست در تولید بار اول برای دومین باردربین دستگاه های اجرایی کشور

*استفاده حداکثری از ظرفیت های موجود با دیگر وزارتخانه /ارگان های توانمند( نداجا- ودجا- سازمان انرژی اتمی ) در قالب قرارداد همکاری های مشترک- برگزاری جلسات مستمر به منظور رفع نیازهای صنعت نفت(ساخت کالا و تجهیز/ خدمات)

*حضور در نمایشگاه توانمندی های صنعتی کشور واحصای فهرست نیازهای راهبردی همچنین تحقق جزئ الف ماده ۱ قانون جهش تولید و رونمایی از فهرست نیازمندی های صنعت نفت در بیست و هفتمین  نمایشگاه بین المللی  نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی تهران از منظر سیاستگذاری و راهبری اجرای رویکرد “تقاضا محور”

*استفاده حداکثری از ظرفیت شرکت های توانمند داخلی و دانش بنیان در مگا پروژه های صنعت نفت

*استفاده از ظرفیت های موجود در آیین نامه تولید دانش بنیان و اشتغال زایی در صنعت نفت

*ارتقای سطح همکاری با شرکت های دانش بنیان و انجمن های تخصصی مرتبط با صنعت نفت

*بررسی و پیگیری مسائل و مشکلات سازندگان و واحدهای تولیدی در خصوص موضوعات مرتبط با وزارت نفت در چارچوب حمایت از ساخت داخل و بهره مندی از ظرفیت هایی موجود نهادهای بازرسی در راستای تحقق قوانین حمایت از شرکت ها ی سازنده  داخلی

*پیگیری ساخت داخل ۱۰ قلم کالای مهم و اساسی مورد نیاز صنعت نفت همسو با اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی  و خروج تورمی  از رکود و حمایت از ساخت داخل دانش بنیان و پیگیری فاز دوم برنامه ساخت داخل کالاهای اولویت دار صنعت نفت پایش و بررسی فهرست پروژه های ساخت بار اول در سطح وزارت نفت

*تهیه و تدوین دستورالعمل ارزیابی شرکتهای دانش بنیان جهت تسهیل ورود این شرکتها به فهرست بلند منابع واحد دستگاه مرکزی در رابطه با زنجیره تامین کالا

*ابلاغ دستورالعمل اجرائی تخصیص امتیاز معیارها و ارزیابی صلاحیت و سطح بندی سازندگان دانش بنیان

*تدوین ساز و کار حمایت از فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در قراردادهای حوزه خدمات آزمایشگاهی بالادستی

*الزام تمام شرکت های زیر مجموعه های وزارت نفت به خرید کالاهای دارای سازنده داخلی

*مشارکت با معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در تحقق روند اجرایی رفع چالش ها ی فناوری و نوآوری تجهیزات گلوگاهی صنعت نفت همچون لوله مغزی سیار، سیستم دورانی هدایت شونده در حفاری جهت دار …

*ممنوعیت خریدهای خارجی دارای تولید مشابه داخلی

*راه اندازی سامانه ارزیابی ساخت داخل در صنعت نفت و توسعه آن در قالب سامانه جهش تولید به منظور نظارت و پایش قراردادهای تولید بار اول

*تدوین دستورالعمل اجرایی صدور ضمانت نامه بیمه مسولیت کالاهای شرکت های دانش بنیان  در صنعت نفت

*تدوین نقشه راه بومی سازی و ساخت داخل اقلام راهبردی و فناورانه (پیگ هوشمند/ لوله های کامپوزیتی/ توربین های گازی و …)

ارتقای سهم خرید کالا یا خدمات با گواهینامه کیفیت به کل کالای تحویلی به صنعت نفت

در راستای حمایت از ساخت تجهیزات و به منظور خرید تضمینی کالا، صدور گواهینامه کیفیت ریسک را منطقی و امکان استفاده از ساخت تجهیزات داخلی را فراهم می سازند. بدین منظور امکان صدور گواهینامه های ضد انفجار و ایمنی عملکرد IPI-EX/SIL توسط انجمن نفت ایران محقق شد. در ادامه تصدیق اصالت ، صحت سنجی و صدور بیانیه اصالت این گواهینامه ها توسط انجمن نفت ایران انجام می شود.

منظور حصول اطمینان از ارائه خدمات آزمایشگاه‌های آزمون در صنعت نفت، ایجاد فهرست بلند دستگاه مرکزی وزارت نفت برای آزمایشگاه‌ها امری ضروری است به همین منظور برای اثبات صلاحیت آزمایشگاه‌ها از ارزیابی‌های انطباق بر اساس الزامات استاندارد ISO/IEC 17025 تهیه دستورالعمل مذکور در دستور کار قرار گرفت. هدف از تهیه این مستند، مشخص کردن نحوه ورود به فهرست بلند دستگاه مرکزی وزارت نفت برای آزمایشگاه‌ها است.

نهاد صدور گواهینامه کیفیت انجمن نفت طی ارزیابی جامع و کامل با همکاری مرکز ملی تائید صلاحیت ایران و با همکاری و هدایت سازمان ملی استاندارد در راستای حمایت از ساخت داخل و ارتقای توانمندی سازندگان داخلی صنعت نفت در حال حاضر برای ۱۷ رسته کالایی گواهی کیفیت اخذ کرده است و با هدف کمک به توسعه صادرات و بین المللی شدن گواهینامه ها از طریق مراکزی، اعتبار دهی بین المللی صاحب صلاحیت در دستور کار نهاد صدور گواهینامه کیفیت انجمن نفت قرار دارد. از سوی دیگر ، تدوین دستورالعمل تاسیس مراکز ارزیابی فناوری و آزمایشگاه های مرجع در صنعت نفت و اعطای گواهینامه و تدوین دستورالعمل ماده ۱۴ آیین نامه تولید دانش بنیان و اشتغال زایی در صنعت نفت مصوبه هیات مدیران از دیگر اقدام های صورت گرفته در این زمینه به شمار می آید.

توسعه صادرات خدمات فنی- مهندسی

صدورخدمات فنی- مهندسی بخش دیگری ازاقدام های وزارت نفت است که رویکرد حمایت گرایانه از سازندگان و تولید کنندگان ایرانی در آن بسیار پر رنگ و مشهود است.  وزرات نفت در این مسیر نیز تلاش کرده است با سلسله اقدام هایی راه را برای  صدور خدمات فنی و مهندسی هموار تر سازد و در کنار شرکت های دانش بنیان، تولید کنندگان و سازندگان داخلی را نیز  با خود برای توسعه خدمات فنی و مهندسی همراه سازد.

امضای قرارداد سوآپ گازی و تسویه بدهی یک میلیون و ۶۵۰ میلیون دلاری مربوط به دولت گذشته و تفاهم نامه های گسترش و توسعه همکاری های مشترک،اعلام آمادگی صنعت نفت ایران برای احداث پالایشگاه، توسعه میادین نفتی و گازی همچنین تامین قطعات و تجهیزات با کیفیت رقابتی و قیمت مناسب به طرف ترکمنی و استقبال هیئت های ترکمنی  از ارائه پیشنهادات طرف ایرانی و تمایل به تداوم همکاری های بیشتر در چهاردهمین نمایشگاه اختصاصی  جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان. حضور فعال در نمایشگاه اختصاصی جمهوری اسلامی ایران با عنوان “ایران پروژه- عشق آباد ترکمنستان ” به منظور توسعه همکاری های مشترک برون مرزی بخشی از اقدام های انجام شده در حوزه صدور خدما فنی – مهندسی است.

تدوین نقشه راه همکاری های  علمی و فنی با کشورهای CIS

مشارکت در تدوین تفاهم نامه و سند نقشه راه همکاری های علمی و فنی در صنایع نفت و گاز با کشورهای مستقل مشترک المنافع(CIS) ، چین، روسیه، کشورهای آفریقائی، عراق، سوریه، اندونزی و ونزوئلا در مسیر توسعه خدمات فنی و مهندسی، پیگیری بند صادرات خدمات فنی و مهندسی در تفاهم نامه های امضا شده میان وزارت نفت با سایر کشورها و شناسائی و بررسی فرصت ها، برگزاری نمایشگاه های مختلف از توانمندی های صنعت نفت در خارج از کشور. نیز اقدام دیگری در بخش صدور خدمات فنی – مهندسی به شمار می رود.

توانمندی های ساخت داخل شرکت های ایرانی در برون مرزها

مطالعه و بررسی فرصت های سرمایه گذاری و قوانین مرتبط با نفت و گاز در عرصه بین المللی،تشکیل کارگروه صادرات خدمات فنی و مهندسی به منظور تسهیل در ارائه خدمات شرکتهای سازنده و دانش بنیان داخلی به سایر کشورها و مطالعه فهرست نیازمندی های پالایشگاه ها در افریقای جنوبی، روسیه و ونزوئلا بر پایه توانمندی های ساخت داخل شرکت های ایرانی، تهیه “سند نقشه راه همکاری های علمی و فنی در صنایع نفت و گاز بین فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران”، برگزاری جلسات مشترک در حوزه تبادل فناوری و پیگیری مصوبات  همچنین پیگیری انتقال فناوری نوار سه لایه خود ممزوج، راهبری کارگروه همکاری با روسیه به منظور انتقال فناوری های مورد نیاز صنعت نفت و مشارکت در برگزاری جلسات B2B میان شرکت های ایرانی و روسی به منظور توسعه همکاری را می توان به عنوان برخش دیگری از فعالیت های صنعت نفت در حوزه صدور خدمات فنی – مهندسی برشمرد.

حمایت از شرکت‌های سازنده دانش‌بنیان

حمایت ازشرکت های دانش بینان،موضوع بسیار پراهمیتی است تا آنجا که می تواند بسیاری از وابستگی ها را با تکیه برآنها کاهش داد وحتی قطع کرد.در این حوزه نیز نگاه صنعت نفت به ویژه درنزدیک به سه سال گذشته بسیار هوشمندانه بوده و با استفاده از این ظرفیت بالقوه توانسته است به اهداف مورد نظر خود دست یابد.

بی تردید،چنین اقدام های حمایتی از شرکت های دانش بینان و تولید کنندگان اقلام و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت به عنوان یک سیاست راهبردی، می تواند نوید بخش آن باشدکه این شرکت ها نیز با تکیه بر این نگاه حمایتی،ضمن ایجاد شرایط رقابتی برای حضور هرچه بیشتر آنها در بازارهای بین  المللی،  آینده بهتر و مطمئن تری را کاهش و حتی قطع وابستگی برای صنعت نفت کشور رقم بزنند.