لیزینگ؛ موتور خاموش رونق تولید در ایران
با کاهش قدرت خرید مردم و افزایش قیمت‌ها، صنعت لیزینگ به عنوان راهکاری برای رونق تولید و مصرف در کانون توجه قرار گرفته است. اما چالش‌های قانونی، مالی و فرهنگی، این صنعت را از رسیدن به ظرفیت واقعی خود بازداشته است.
به گزارش عصراقتصاد، همایش ملی صنعت لیزینگ و تامین مالی، تصویری نگران کننده از وضعیت این صنعت در ایران ارائه داد. سخنان مقامات دولتی، کارشناسان و فعالان این حوزه، کمبودها و چالش‌های اساسی این صنعت را به نمایش گذاشت که به شدت مانع از شکوفایی پتانسیل عظیم آن در رونق تولید و بهبود وضعیت اقتصادی کشور می‌شود.
صنعت لیزینگ در ایران با وجود سابقه نزدیک به نیم قرن، هنوز نتوانسته است به جایگاه واقعی خود در اقتصاد کشور دست یابد. در حالی که سهم لیزینگ در اقتصاد جهانی به ۱۸۵۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ رسیده، سهم ایران تنها ۴۰۰ میلیون دلار است. این اختلاف فاحش نشان‌دهنده ظرفیت‌های استفاده نشده و چالش‌های پیش‌روی این صنعت در ایران است.
کاهش قدرت خرید و فشار بر تولید
محمدصادق مفتح، قائم مقام وزارت صمت، در همایش ملی صنعت لیزینگ و تامین مالی، به کاهش قدرت خرید مردم و تاثیر آن بر تولید اشاره کرد. وی اظهار کرد: «گرانی قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم، تولید را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. این شرایط باعث کاهش تقاضا و ایجاد نگرانی‌هایی درباره استمرار فعالیت بنگاه‌های تولیدی شده است.»
مفتح افزود: «در این شرایط، لیزینگ می‌تواند به عنوان یک راهکار موثر برای رونق تولید و مصرف عمل کند. تاکنون بنگاه‌های لیزینگ بیشتر در بخش خودرو فعال بوده‌اند، اما باید این صنعت به بخش‌های دیگری مانند لوازم خانگی و مصرفی نیز گسترش یابد.»
لیزینگ جهیزیه؛ راه‌اندازی بازارهای جدید
یکی از طرح‌های جدید مطرح‌شده در این زمینه، لیزینگ جهیزیه است. مفتح در این باره گفت: «پیش از این بحث لیزینگ برای خرید جهیزیه مطرح شده بود. از این طریق می‌توان هم بازار مصرف را رونق داد و هم بازارهای جدیدی را توسعه داد. وزارت صمت و وزارت اقتصاد از این طرح حمایت می‌کنند.»
چالش‌های پیش‌روی صنعت لیزینگ
با وجود ظرفیت‌های بالای لیزینگ، این صنعت در ایران با چالش‌های متعددی روبرو است. فرشاد محمدپور، معاون تنظیم‌گری و نظارتی بانک مرکزی، در این باره گفت: «اندازه صنعت لیزینگ در ایران تنها ۴۰ هزار میلیارد تومان است که برای صنعتی با ۵۰ سال سابقه، عددی ناچیز محسوب می‌شود.»
وی افزود: «لیزینگ‌های غیرمجاز در حال حاضر بزرگ‌تر از لیزینگ‌های رسمی هستند و این موضوع نشان‌دهنده ضعف در نظارت و مقررات است. برای توسعه این صنعت، نیازمند تدوین دستورالعمل‌های جامع و رفع محدودیت‌های قانونی هستیم.»
سهم ناچیز ایران در بازار جهانی لیزینگ
روح‌الله جراحی، رئیس هیات مدیره انجمن لیزینگ ایران، نیز به سهم ناچیز ایران در بازار جهانی لیزینگ اشاره کرد. وی گفت: «سهم لیزینگ ایران در سال ۲۰۲۴ تنها ۴۰۰ میلیون دلار بوده است، در حالی که سهم جهانی این صنعت به ۱۸۵۰ میلیارد دلار رسیده است. این اختلاف نشان‌دهنده نیاز به تسهیل‌گری و حمایت بیشتر از این صنعت در ایران است.»
جراحی افزود: «برای توسعه لیزینگ، نیازمند تصویب قانون جامع عملیات لیزینگ، بازنگری در دستورالعمل‌ها، حل چالش‌های مالیاتی و امکان استفاده شرکت‌های لیزینگ از عاملیت بانک‌ها و بازار سرمایه هستیم.»
لیزینگ مصرفی؛ نتیجه چالش‌های ساختاری
حسین عبده تبریزی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور، نیز به چالش‌های ساختاری صنعت لیزینگ در ایران اشاره کرد. وی گفت: «در ایران لیزینگ بزرگ شکل نگرفته است و به دلیل چالش‌هایی مانند تورم، تحریم‌ها و نااطمینانی‌های اقتصادی، جامعه بیشتر به سمت لیزینگ‌های مصرفی سوق پیدا کرده است.»
وی افزود: «نبود زیرساخت‌های قانونی و مالی برای لیزینگ دارایی‌های بزرگ، قوانین ناکارآمد و عدم شفافیت در حقوق مالکیت، از جمله دلایل اصلی این موضوع هستند.»
شاخص نفوذ پایین لیزینگ در ایران
کوروش پرویزیان، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی، نیز به شاخص نفوذ پایین لیزینگ در ایران اشاره کرد. وی گفت: «شاخص نفوذ صنعت لیزینگ در ایران کمتر از ۲۰ درصد است که پایین‌تر از میانگین جهانی است. این صنعت می‌تواند مکمل نظام بانکی باشد، اما به دلیل برداشت‌های اشتباه، به عنوان یک رقیب دیده می‌شود.»
پرویزیان افزود: «برای توسعه این صنعت، نیازمند رفع محدودیت‌ها و بومی‌سازی قراردادهای متعارف هستیم. لیزینگ می‌تواند به عنوان ابزاری موثر در بهینه‌سازی چرخه تولید و تقویت ابزارهای تامین مالی عمل کند.»
در کل، گزارش‌های ارائه شده در همایش به وضوح نشان می‌دهد که صنعت لیزینگ ایران با وجود پتانسیل بالا برای حمایت از تولید، با چالش‌های فراوانی مواجه است. راه حل این مشکل نیازمند یک رویکرد جامع و همکاری بین بخش‌های دولتی، بانکی و بخش خصوصی است.
تدوین قوانین و مقررات شفاف و کارآمد، تامین منابع مالی کافی، و ایجاد تعامل موثر بین ذینفعان از مهمترین گام‌هایی است که باید برای فعال سازی این موتور خاموش رونق تولید برداشته شود. در غیر این صورت، این صنعت نمی‌تواند نقش کلیدی خود را در بهبود وضعیت اقتصادی کشور ایفا کند.
