مالیات کارتخوان

فرشید رستگار، وکیل مالیاتی

اگر شما هم دستگاه کارتخوان، پوز بانکی یا درگاه پرداخت الکترونیک داشته باشید، به احتمال خیلی زیاد مبحث مالیات برای شما چالش و ابهام بزرگی است. در این مقاله قصد داریم تا تمامی دغدغه‌های شما در این رابطه را رفع کنیم و چنانچه سؤالی داشتین، به آن پاسخ دهیم.

داستان اخذ مالیات از دستگاه‌های کارتخوان از کجا شروع شد؟

در تاریخ ۲۱/۰۷/۱۳۹۸ در کشور ما ” قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مؤدیان ” تصویب شد که در ماده ۱۱ آن مجلس شورای اسلامی، بانک مرکزی را مکلف کرد که از سال ۱۴۰۰ مشخصات تمامی اشخاصی که کارتخوان، پوز بانکی و درگاه پرداخت الکترونیک دارند را به سازمان امور مالیاتی ارسال کند.

یعنی برای همه اشخاصی که از قبل کارتخوان و درگاه پرداخت الکترونیک داشتند، پرونده مالیاتی تشکیل شد و با اس‌ام‌اس به آنها اطلاع‌رسانی شد. همه اشخاصی هم که از سال ۱۴۰۰ به بعد درخواست دریافت دستگاه پوز و یا درگاه پرداخت اینترنتی را دارند، ابتدا می‌بایست پرونده مالیاتی تشکیل دهند.

آیا به همه کارتخوان‌ها و درگاه‌های پرداخت الکترونیک، مالیات تعلق می‌گیرد؟

در ابتدا باید این نکته رو در نظر داشته باشیم که ۲ نوع مالیات مد نظر ماست:

۱- مالیات بر عملکرد:

 مثلاً یک مغازه موبایل فروشی در سال ۱۴۰۱ می بایست درصدی از سود خود را مالیات بدهد که این درصد بصورت پلکانی محاسبه می‌شود: فرض کنید میزان فروش این مغازه در سال مورد نظر ۱۰/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال و میزان هزینه آن  ۸/۰۰۰/۰۰/۰۰۰ریال باشد که نتیجتاً ۲/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ سود داشته است. اگر این مؤدی برای سال ۱۴۰۱ اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارائه کند، می‌تواند از یک معافیت معیشتی برای خود استفاده کند.

(توضیح: معافیت معیشتی، معافیتی است که هر ساله در قانون بودجه اعلام می‌شود که میزان آن برای سال ۱۴۰۱ معادل ۳۹۶/۰۰۰/۰۰۰ ریال است؛ یعنی تا این میزان از سود، معاف و به مابقی سود مالیات تعلق می‌گیرد.)

حال برای محاسبه مالیات به این شکل عمل می‌کنیم:

در ابتدا معافیت معیشتی را از سود کسر می‌کنیم:

۲/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ – ۳۹۶/۰۰۰/۰۰۰ = 1/۶۰۴/۰۰۰/۰۰۰

حال عدد بدست آمده را اصطلاحاً به نرخ ماده ۱۳۱ می‌بریم:

۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰ * ۱۵% = 75/۰۰۰/۰۰۰

۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰ * ۲۰% = 100/۰۰۰/۰۰۰

۶۰۴/۰۰۰/۰۰۰ * ۲۵% = 151/۰۰۰/۰۰۰

حال این سه عدد را با هم جمع می‌کنیم و به مالیات می‌رسیم: ۳۲۶/۰۰۰/۰۰۰ ریال

۲- مالیات بر ارزش افزوده:

سؤال اول: من مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستم یا خیر؟

برای پاسخ به این سؤال باید دو کار انجام شود:

اول) اینکه ببینیم کالا یا خدمات ما در لیست معافیت‌ها قرار دارد یا خیر؟ ( لیست کالاها و خدمات معاف )

دوم) اگر کالا یا خدمات ما در لیست معافیت‌ها نبود، باید ببینیم که در فراخوان‌های ارزش افزوده هستیم یا خیر؟ ( لیست فراخوان‌ها)

اگر در لیست فراخوان‌ها بودیم، باید در سایت مالیات بر ارزش افزوده، ثبت‌نام کنیم و هر فصل، اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی ارسال کنیم. نکته مهم اینکه می‌بایست ۹% مالیات بر ارزش افزوده روی فروشمان اعمال کنیم و از خریداران دریافت کنیم. اگر چنین کاری انجام ندهیم، گروه رسیدگی کننده تمامی مبالغ ۹% را از ما مطالبه خواهد کرد.

آیا علاوه بر دستگاه‌های پوز حساب‌های شخصی هم بررسی می‌شود؟

پاسخ: بانک مرکزی از ابتدای سال ۱۳۹۵ بایستی اطلاعات بانکی مؤدیان را به سازمان امور مالیاتی ارسال کند؛ پس نتیجتاً دسترسی به حساب‌های بانکی برای این سازمان قانوناً مجاز است؛ حال اینکه حتماً به سراغ همه حساب‌های بانکی مردم برود، خیر.

نکته قابل ذکر اینکه ماده ۸ آیین‌نامه اجرایی تبصره ۵ ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم به صراحت اعلام می‌دارد که: چنانچه گردش حساب(های) یک شخص در طی یک سال بیشتر از ۵ میلیارد تومان بشود، بانک مرکزی اطلاعات بانکی این شخص را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌دهد و قاعدتاً چنانچه گردش حساب(های) این شخص زیر این عدد باشد، سازمان امور مالیاتی مجوز ورود به تراکنش‌های بانکی را نخواهد داشت؛ در حالیکه در رویه عملی شاهد نقض این مورد از سمت این سازمان هستیم.

من چند سالی هست که دستگاه پوز دارم؛ تکلیف سال‌های قبل و مالیات آن‌ها چه می‌شود؟

پاسخ: سازمان امور مالیاتی مطابق قانون می‌تواند تا ۵ سال به عقب برگردد و از مؤدی مطالبه مالیات کند؛ البته در دو حالت زیر:

۱- چنانچه اطلاعاتی به دست سازمان برسد مبنی بر اینکه مؤدی خرید و فروشی داشته که اعلام نکرده است.

۲- چنانچه وارد تراکنش‌های بانکی وی شده و مشخص شود که ورودی‌های به حساب ایشان، درآمد بوده و کتمان شده است.

نتیجه: اگر در سال‌های قبل (تا ۵ سال ) با کد ملی شما خرید یا فروشی ثبت نشده باشد و یا سازمان وارد تراکنش‌های بانکی شما نشود، قاعدتاً مالیاتی نیز از بابت آن سال‌ها مطالبه نمی‌شود.

من با حسابی که متصل به پوز هست کارهای شخصی هم انجام دادم؛ آیا تراکنش‌های شخصی هم مشمول مالیات می‌شود؟

پاسخ: نکته بسیار مهم اینکه: تمامی واریزی‌ها به حساب‌های بانکی اشخاص به منزله درآمد آن شخص است. حال چنانچه این شخص ادعا دارد که واریزی مشخصی، درآمد ایشان نبوده، می‌بایست ثابت کند. مثلاً مبلغ ۲ میلیارد تومان وارد حساب بانکی ایشان شده و ادعا دارد که از بابت فروش ملک مسکونی است؛ چنانچه اسناد و مدارک فروش ملک به حوزه مالیاتی ارائه شود، این مبلغ را جزء درآمدهای ایشان حساب نمی‌کنند.

پروانه کسب به اسم شخص A هست پوز به اسم B . آیا واسه هر کدام باید اظهارنامه ارسال شود به صورت جداگانه؟

پاسخ: شخصی که پوز به نامش هست که قطعاً می‌بایست اظهارنامه ارسال کند و تمامی مبالغ واریزی به حساب خود را در اظهارنامه اعلام کند. شخصی هم که پروانه کسب به نامش هست، می بایست اظهارنامه ارسال کند تا بتواند پروانه کسب خود را تمدید کند.

حال یک راهکار وجود دارد که این دو نفر یک اظهارنامه ارسال کنند: تبدیل پرونده انفرادی به مشارکتی

چنانچه این دو شخص به حوزه مالیاتی مراجعه کنند و پرونده مالیاتی خود را مشارکتی نمایند، می‌توانند تمامی درآمدهای خود را در یک اظهارنامه اعلام و به سازمان ارسال کنند.

در سال ۱۴۰۰ پیامک آمد(دی‌ماه) که بیا دستگاه پوز را وصل کن یا قطع می‌کنیم، من هم دستگاه را قطع کردم الان تکلیف ۱۰ ماه اول چه می‌شود؟

پاسخ: چنانچه در آن ۱۰ ماه با کد ملی شما خرید و فروشی به سازمان مالیاتی ارسال شده باشد و یا این سازمان وارد تراکنش‌های بانکی شما شود، مبالغ واریزی بابت اون ۱۰ ماه به عنوان درآمد شما محسوب و مشمول مالیات می‌شود.

از کجا متوجه شوم که از مالیات عملکرد معاف هستم یا خیر؟

پاسخ: مبحث معافیت‌های مالیاتی بسیار گسترده و نیازمند بررسی موردی هر پرونده است ولی در ادامه به مهم‌ترین معافیت‌های مالیاتی اشخاص حقیقی اشاره می‌کنیم:

۱- مدارس غیر انتفاعی اعم از ابتدایی، راهنمایی، متوسطه، فنی و حرفه‌ای

۲- آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد

۳- باشگاه‌ها و مؤسسات ورزشی

۴- هزینه‌های درمانی پرداختی هر مؤدی بابت معالجه خود، همسر، اولاد، پدر و مادر و برادر و خواهر تحت تکفل

۵- فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی و قرآنی (دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دستگاه‌های ذی‌ربط)، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند. ‌

۶- کارگاه‌های فرش دستباف و صنایع دستی

۷- مشاغلی که در مناطق آزاد مشغول به فعالیت هستند.

نکته بسیار مهم: تمامی موارد بالا، برای استفاده از معافیت مالیاتی می‌بایست اظهارنامه مالیات بر درآمد عملکرد خود را برای هرسال به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند و اسناد و مدارک و همچنین دفاتر قانونی خود را در زمان رسیدگی به گروه رسیدگی کننده تسلیم کنند. ( مشاغل گروه های دوم و سوم نیازی به پلمپ دفاتر قانونی ندارند.)

از کجا متوجه شوم که از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستم یا خیر؟

چنانچه کالا یا خدمات شما جزء موارد زیر باشد، نیازی به ثبت‌نام و انجام تکالیف قانونی در ارتباط با ارزش افزوده ندارید:

کالاها:

۱) کلیه محصولات کشاورزی فرآوری نشده

۲) دام زنده و خوراک آن

۳) بذر، نشاء، نهال، سم و کود

۴) شیر، پنیر، ماست، تخم ماکیان، آرد و نان

۵) انواع گوشت و فرآورده‌های گوشتی

۶) برنج، حبوبات، سویا و پروتئین سویا

۷) انواع روغن‌های خوراکی؛ اعم از گیاهی و حیوانی

۸) خمیر کاغذ و کاغذ باطله، دفتر تحریر، کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه

۹) نسخه‌های کاغذی و الکترونیکی: کتاب، روزنامه، مجله و نشریه

۱۰) دارایی‌های غیرمنقول؛ مثل: زمین و ساختمان

۱۱) صنایع دستی تولید داخل

۱۲) انواع دارو و واکسن (انسانی و دامی)، لوازم مصرفی درمانی و لوازم توانبخشی

خدمات:

۱) خدمات درمانی، تشخیصی و پیشگیری، خدمات توانبخشی و حمایتی

۲) خدمات زینک، چاپ، انتشار روزنامه اعم از کاغذی یا الکترونیکی، کتاب، نشریه و خدمات نشر و توزیع آنها به استثنای مؤسسات کمک آموزشی و کنکور و هرگونه تبلیغات کالاها و خدمات داخلی در روزنامه‌ها و نشریات

۳) خدمات حمل و نقل (اعم از بار و مسافر) درون و برون‌شهری و بین‌المللی جاده‌ای، ریلی و ‏دریایی

۴) خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی دارای مجوز

۵) خدمات اقامتی هتل‌های سه ستاره و پایین‌تر، مهمانپذیرها و سایر مراکز اقامتی دارای مجوز

۶) طلا، جواهر و پلاتین ( اصل طلا، جواهر و پلاتین به کار رفته در مصنوعاتِ ساخته‌شده از فلزات مزبور، معاف از مالیات و عوارض می‌باشد. )