آینده پژوهی سازمانی
دکتر ملیکا ملک آرا- پژوهشگر حوزه مدیریت و مشاور سازمانی
امروزه آینده پژوهی یکی از ملزومات اصلی هر بنگاه اقتصادی محسوب می شود که دارای ابزارهایی به منظور هدایت و هدفمند کردن فعالیت های سازمان در آینده است.
اگر از مدیران بخواهند در محیط های پیچیده، پویا و متحول امروزی برنامه ریزی کنند، صرفا نمی توانند به قلمرو مدیریت در درون سازمان تکیه کنند و تحولات بیرونی و تاثیرگذار بر سازمان و ماموریت های آن را نادیده بگیرند.
امروزه مهمترین دغدغه اکثر سازمان‌ها، طراحی، تدوین و پیاده‌سازی استراتژی هایی است که موفقیت و بقای آن ها را در آینده که بی شک محیط پیچیده‌ای خواهد بود، تضمین کنند.
صاحبان بنگاه های اقتصادی با مطالعات آینده قادر خواهند بود خود را با مختصات مثلث جدید «دستیابی به دانش، نوآوری در عمل، سرعت اقدامات» همسو و تهدیدهای موجود و آتی را به فرصت‌های ناب و طلایی تبدیل کنند.
یکی از اقدامات مهمی که مدیران بنگاه‌های اقتصادی در این راستا می‌توانند انجام دهند، تدوین برنامه‌های توسعه‌ای منظم و کارشناسی‌شده در چارچوب مختصات مثلث فوق برای آینده است؛ برنامه‌هایی که با تحلیل‌های مختلف و سناریوسازی‌های متنوع، آینده مبهم را تا حد امکان شفاف کند و از امروز بحران‌های احتمالی و تهدیدهای آینده را پیش‌بینی و راه‌حل‌ها و نظرات پیشنهادی برون‌رفت از بحران‌ها را مدنظر قرار دهد.
به همین دلیل است که تدوین نقشه راه (Road Map) از ضرورت‌های مهم بنگاه‌های اقتصادی محسوب می‌شود. مفهوم انقلاب صنعتی چهارم در سال ۲۰۱۶ توسط کلاوس شواب، بنیانگذار مجمع جهانی اقتصاد، در کتابی به همین نام مطرح شد.
انقلاب صنعتی چهارم جهانی را ایجاد می کند که در آن سیستم های مجازی و فیزیکی تولید با یکدیگر به شیوه ای انعطاف پذیر در سطح جهانی همکاری می کنند. اما انقلاب صنعتی چهارم فقط مربوط به ماشین‌ها و سیستم‌های هوشمند و متصل نیست.
دامنه آن بسیار گسترده تر است. امواجی از پیشرفت‌های بیشتر در حوزه‌هایی از توالی‌یابی ژن تا فناوری نانو، از انرژی‌های تجدیدپذیر تا محاسبات کوانتومی رخ می‌دهد. ادغام این فناوری‌ها و تعامل آن ها در حوزه‌های فیزیکی، دیجیتالی و بیولوژیکی است که انقلاب صنعتی چهارم را اساساً با انقلاب‌های قبلی متفاوت می‌کند.
لذا آینده مبتنی بر علم و دانش است و سازمان هایی موفق خواهند بود که بتوانند پیش از دیگر سازمان ها به علم روز و دانش فنی مورد نیاز دست پیدا کنند.
هنگامی که دنیا به سمت دانش بنیان شدن در حرکت است و اساس اقتصاد و صنعت بر ستون های علمی و دانشی استوار است، دانش محور شدن محصولات از الزامات هر سازمان محسوب می شود.
