بغداد با برق ایرانی نفس می‌کشد
سکینه مهرائی
دبیرکل و عضو هیات‌مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، از توافق تهران و بغداد برای توسعه سه منطقه صنعتی مشترک خبر داد و در عین حال بر نقش پررنگ شرکت‌های ایرانی در بازسازی و توسعه زیرساخت‌های انرژی عراق تأکید کرد.
وی گفت که ایران از نخستین روزهای پس از سقوط صدام تا امروز یکی از بازیگران اصلی حوزه برق و نیرو در عراق بوده است.
در سال‌های اخیر، روابط اقتصادی میان ایران و عراق از سطح مبادلات سنتی عبور کرده و وارد مرحله همکاری‌های زیرساختی، صنعتی و انرژی شده است.
ایجاد مناطق صنعتی در مرزهای مشترک، توسعه بنادر خشک و حضور فعال شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های نیروگاهی و شبکه‌های انتقال برق، چشم‌انداز تازه‌ای از نقش ایران در اقتصاد عراق را رقم زده است.
جهانبخش سنجابی شیرازی، دبیرکل و عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، در گفت‌وگو با عصراقتصاد گفت: شهرک‌های مشترک صنعتی بین دو کشور از حدود ده سال پیش در سطح توافقات مقامات ایران و عراق مطرح شد، اما به‌دلیل نبود زیرساخت‌های حقوقی و محدودیت‌های قانون اساسی در هر دو کشور، امکان اجرای آن فراهم نبود.
وی افزود: «در نتیجه، طی دو سال گذشته، طرفین تصمیم گرفتند مسیر تازه‌ای را در پیش بگیرند و به جای شهرک‌های صنعتی مشترک، به سمت ایجاد مناطق آزاد و ویژه صنعتی در نقاط صفر مرزی حرکت کنند.»
سنجابی تصریح کرد که خوشبختانه تاکنون سه نقطه برای ایجاد این مناطق صنعتی به صورت رسمی به توافق رسیده است. او گفت: «اولین منطقه در مرز زرین‌شهر مهران در عراق واقع شده که زمین آن تعیین و سازوکار اجرایی آن تدوین شده است.
در سوی ایران نیز منطقه آزاد مهران در حال شکل‌گیری است. دومین منطقه در قصر شیرین و سومین منطقه در شمال عراق قرار دارد.» وی ابراز امیدواری کرد تا دو سال آینده این مناطق به مرحله بهره‌برداری برسند و به کانون‌های مهم تجارت و صنعت میان دو کشور تبدیل شوند.
ایران با حضور گسترده شرکت‌های فنی در احداث و بازسازی نیروگاه‌های عراق، به بازیگر اصلی صنعت برق این کشور تبدیل شده و شبکه انرژی بغداد به فناوری ایرانی وابسته است
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق در ادامه گفت: «حرکت به سمت توسعه زیرساخت صنعتی مرزی در واقع مکمل فعالیت‌های ایران در حوزه انرژی عراق است. ما از زمانی که نخستین نیروگاه پس از سقوط صدام، یعنی نیروگاه اسد بغداد، توسط شرکت ایرانی سنیل احداث شد، حضوری فعال و مستمر در بخش انرژی عراق داشته‌ایم.»
وی افزود: «پس از آن بسیاری از پروژه‌های اورهال نیروگاه‌ها، مانند نیروگاه بیجی، توسط شرکت‌های ایرانی از جمله مبنا، فرا و گروه سندیکای برق انجام شد. این حضور مستمر، نه‌تنها به تثبیت روابط صنعتی دو کشور کمک کرده بلکه عملاً موجب شد ایران در چرخه بازسازی انرژی عراق سهم چشمگیری پیدا کند.»
وی افزود: «در گام نخست، ایجاد زیرساخت‌های مشترک انرژی میان دو کشور در دستور کار قرار دارد، از جمله توسعه خطوط انتقال و ایجاد سازوکار ترانزیت برق از ایران به عراق و بالعکس در بازه‌های مختلف زمانی و فصلی. این اقدام علاوه بر سودآوری، موجب پایداری شبکه برق عراق و تقویت همکاری‌های فنی میان نیروگاه‌های دو کشور خواهد شد.»
سنجابی با تأکید بر گستردگی فعالیت شرکت‌های ایرانی در عراق گفت: «در حال حاضر بیش از بیست شرکت ایرانی در حوزه‌هایی همچون ساخت نیروگاه‌ها، شبکه‌های انتقال، تولید تجهیزات مصرفی از جمله سیم، کابل و پایه‌های انتقال برق در عراق فعال هستند و توانسته‌اند سهمی بیش از سی درصد از بازار برق این کشور را در اختیار بگیرند.»
وی افزود: «این رقم نشان‌دهنده میزان اعتماد طرف عراقی به توان فنی و مهندسی ایران است. علاوه بر پروژه‌های نیروگاهی، شرکت‌های ایرانی در حوزه احداث خطوط انتقال و توزیع، بازسازی تجهیزات آسیب‌دیده و توسعه شبکه‌های شهری نیز حضور موثر دارند.»
او در بخش دیگری گفت: «اگرچه در حوزه انرژی عراق در مقاطعی شاهد رکود موقت بوده‌ایم، اما همزمان با روند رشد بخش خصوصی و افزایش نیاز صنایع عراقی به انرژی پایدار، ظرفیت همکاری‌های تازه ایجاد شده است. امروز بیش از دو دهه تجربه شرکت‌های ایرانی در این حوزه به نقطه‌ای رسیده که آنها می‌توانند در کنار شرکت‌های بین‌المللی در پروژه‌های بزرگ منطقه‌ای رقابت کنند.»
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق همچنین درباره چشم‌انداز همکاری‌های تازه در این حوزه اظهار کرد: «با شکل‌گیری مناطق آزاد صنعتی در نقاط مرزی، انتظار می‌رود این مراکز در آینده به پایگاه‌های تبادل فناوری و انرژی بدل شوند. در واقع اتصال مستقیم میان مناطق صنعتی ایران و عراق، می‌تواند به توسعه واحدهای مولد انرژی، از نیروگاه‌های کوچک تا ایستگاه‌های ترانزیت برق، سرعت ببخشد.»
وی گفت: «در نقشه راه مشترک ایران و عراق، تمرکز بر ایجاد زیرساخت‌های پایدار انرژی به عنوان محور همکاری در نظر گرفته شده است. بخشی از این پروژه‌ها شامل احداث نیروگاه‌های جدید، بازسازی ایستگاه‌های انتقال برق و به‌روزرسانی شبکه‌های موجود است.»
سنجابی در پایان سخنانش با اشاره به اهمیت نقش ایران در آینده انرژی منطقه افزود: «واقعیت این است که ایران نه‌تنها در بخش تولید برق بلکه در حوزه خدمات فنی، آموزشی و انتقال فناوری نیز سهم قابل توجهی در عراق دارد. ما به دنبال آن هستیم که این همکاری‌ها به سطحی پایدارتر و بلندمدت ارتقا یابد تا در سال‌های آینده شاهد شکل‌گیری یک شبکه مشترک انرژی میان دو کشور باشیم.»
به گفته او، پیوند میان زیرساخت‌های صنعتی و انرژی ایران و عراق، می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای منطقه باشد تا از ظرفیت‌های همسایگی و اشتراک منابع برای رشد پایدار استفاده کنند.
سنجابی تأکید کرد: «نگاه ما این نیست که صرفاً صادرات برق انجام دهیم، بلکه می‌خواهیم شریک توسعه انرژی عراق باشیم و در مسیر انتقال دانش فنی، ایجاد فرصت‌های اشتغال و افزایش بهره‌وری در سطح منطقه حرکت کنیم.»
