مدیریت داده با استفاده از فناوری بلاک‌چین

آرش فروزان-عضو هیئت‌مدیره فینوپیا

در یک سیستم مبتنی بر بلاک‌چین، داده‌ها و فرایند مبتنی بر اجماع ثبت تراکنش‌ها و به‌روزرسانی آنها در گره‌ها یا نودها‌ی ((Node موجود، امری ضروری برای فعال کردن تراکنش‌های چندطرفه و غیرقابل‌اعتماد محسوب می‌شوند.

بنابراین، مدیریت داده و درک صحیح اینکه چه داده‌ای و چگونه ذخیره می‌شود، کاربرد، عملکرد و هزینه یک برنامه مبتنی بر بلاک‌چین را تعیین می‌کند.

به گزارش فینوپیا، منظور از مدیریت داده فرایند جذب، ذخیره، سازماندهی و نگهداری داده‌های ایجادشده و جمع‌آوری‌شده توسط یک بلاک‌چین است. مدیریت داده‌های دیجیتال در یک سازمان از وظایف، خط ‌مشی‌ها، رویه‌ها و اقدامات تشکیل می‌شود و دامنه وسیعی دارد. در مدیریت داده‌ها، طیف وسیعی از اطلاعات ایجاد، به‌روزرسانی و ذخیره می‌شود.

سپس از این داده‌ها می‌توان در انواع برنامه‌ها، تجزیه ‌وتحلیل‌ها و الگوریتم‌ها استفاده کرد. از طرفی بایگانی و از بین بردن داده‌ها و مخصوصاً حفظ امنیت و حریم خصوصی آنها چالش بسیار بزرگی محسوب می‌شود.

با توجه به رشد چشمگیر هک داده‌ها در سال‌های اخیر، بسیاری از افراد نگران سوءاستفاده از داده‌های شخصی خود هستند.

تنها در سال ۲۰۱۷، حمله به شرکت اعتبارسنجی اکوئیفاکس (Equifax) باعث شد اطلاعات شخصی حدود ۱۵۰ میلیون نفر فاش و جزئیات مربوط به کارت‌های اعتباری بیش از ۲۰۰ هزار نفر منتشر شود. سایر شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی هم بارها در دهه گذشته در معرض حملات مخرب قرار گرفته‌اند.

روش‌های امنیتی موجود در مبارزه با نقض اطلاعات مفید هستند، اما نمی‌توانند به‌طور کامل از آنها محافظت کنند. حتی سیستم‌های سازمان‌هایی بسیار امن هم با مشکلات امنیتی مواجه هستند.

این در حالی است که فناوری بلاک‌چین می‌تواند تضمین بیشتری در برابر نقض داده‌ها ارائه دهد و از اطلاعات ذخیره‌شده در دفاتر کل دیجیتال در گره‌های مختلفی نگهداری کند.

در بلاک‌چین‌ها قبل از اینکه بتوان اطلاعاتی را به بلوک دیگری اضافه کرد، باید آن را تحلیل و بررسی نمود. این فرایند خود امنیت بیشتری را برای مدیریت داده‌ها فراهم کند.

گفتنی است که قابلیت ردیابی داده‌ها در سیستم‌های مبتنی بر بلاک‌چین کاراتر است. منظور از قابلیت ردیابی داده‌ها این است که سوابق آنها از نظر تاریخچه، مکان یا کاربرد به‌راحتی قابل ردیابی باشد.

این مسئله چالش‌های قابل‌توجهی را برای مشاغل موجود علی‌الخصوص در بخش مواد غذایی و دارویی ایجاد کرده است، چراکه هرساله میلیاردها دلار از طریق سرقت، تقلب و جعل در این صنایع تلف می‌شود.

بلاک‌چین‌ها ویژگی‌هایی دارند که با استفاده از آنها می‌توان قابلیت ردیابی داده‌ها را افزایش داد. برای مثال، از توکن‌ها می‌توان برای دادن شناسه منحصربه‌فرد به هر محصولی استفاده کرد و هر اطلاعاتی را به‌صورت ایمن ذخیره کرد.

علاوه بر این، امکان ذخیره داده‌ها در خارج از زنجیره و ارجاع به آن در الگوریتم هش هم وجود دارد. در صورت لزوم نیز کاربران مجاز می‌توانند به اطلاعات موجود در بلاک‌چین‌ها دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، از آنجایی که بلاک‌چین‌ها خطی هستند، به‌راحتی می‌توان از آنها برای دنبال کردن یک زنجیره تاریخی از رویدادها استفاده کرد.

تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به‌صورت آنی و نظارت بر تغییرات آنها، مزیت بزرگی برای هر سازمانی محسوب می‌شود. از آنجا که بلاک‌چین ذاتاً توزیع‌شده و شفاف است، کسب‌وکارها می‌توانند هرگونه بی‌نظمی را به‌صورت لحظه‌ای مشاهده کنند. فناوری بلاک‌چین همچنین امکان همکاری هم‌زمان بر مجموعه‌های مشابهی از داده‌ها را فراهم می‌کند.

دولت‌ها و سازمان‌های بزرگ معمولاً حجم وسیعی از داده‌ها را درباره افراد و شرکت‌ها جمع‌آوری می‌کنند. اما این داده‌ها معمولاً آن‌قدر که باید مفید نیستند و اگر هم سازمان دیگری به آنها نیاز داشته باشد، امکان دسترسی به آنها را ندارد.

از طرفی، ماهیت غیرمتمرکز بلاک‌چین اجازه می‌دهد تا داده‌ها به‌راحتی در بین سازمان‌ها به اشتراک گذاشته شود و سازمان‌ها هم می‌توانند امکان دسترسی به آنها را به افراد مختلف بدهند.

در بلاک‌چین‌ها، داده‌ها در یک دفتر کل اختصاصی در پایگاه‌های داده می‌شوند و افراد و شرکت‌های مختلف می‌توانند به‌صورت آنلاین به آن دسترسی داشته باشند. کاربران این فناوری حتی می‌توانند به سازمان‌های مختلف اجازه بدهند که برخی از اطلاعات آنها را بخوانند یا ویرایش کنند یا آنها را با سازمان‌های دیگر به اشتراک بگذارند.

امکان مدیریت داده در فناوری بلاک‌چین تنها مختص شرکت‌های خصوصی و مالی نیست. یکی از وظایف مهم تمام دولت‌ها حفظ اطلاعات افراد، سازمان‌ها، دارایی‌ها و فعالیت‌های مربوط به آنها است. آژانس‌های محلی، منطقه‌ای و ملی موظف‌اند از سوابقی مانند تاریخ تولد و مرگ یا اطلاعات مربوط به وضعیت تأهل، مجوزهای کسب‌وکار، نقل‌وانتقال اموال یا فعالیت‌های مجرمانه نگهداری کنند.

مدیریت و استفاده از این داده‌ها حتی برای دولت‌های پیشرفته هم می‌تواند بسیار پیچیده باشد. برخی از این اسناد تنها به‌صورت کاغذی وجود دارند و در صورت نیاز به ایجاد تغییر در آنها، شهروندان باید شخصاً برای انجام این کار به دفاتر ثبت‌اسناد رسمی مراجعه کنند.

سازمان‌ها تمایل دارند داده‌ها و پروتکل‌های مدیریت داده مخصوص به خود را بسازند و به دیگر بخش‌های دولتی اجازه استفاده از آنها را ندهند.

علاوه بر این، از این داده‌ها باید در برابر دسترسی یا دست‌کاری‌های غیرمجاز محافظت شود و سیستم مدیریتی سازمان‌های دولتی نباید هیچ خطایی داشته باشد.

فناوری بلاک‌چین می‌تواند مدیریت داده‌ها را ساده‌تر و دسترسی و استفاده از داده‌های مهم بخش عمومی را برای سازمان‌های دولتی آسان‌تر کند. این فناوری در عین حال امنیت این داده‌ها را هم حفظ می‌کند.

هرچند که تاکنون بانک‌ها، ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت و شرکت‌های بیمه بیشترین علاقه و سرمایه‌گذاری را در بلاک‌چین انجام داده‌اند؛ سازمان‌های دولتی هم به همان اندازه می‌توانند از این فناوری و کاربردهای آن سود ببرند.

با گذشت زمان، بلاک‌چین می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا اسناد موجود را دیجیتالی و آنها را در یک زیرساخت امن مدیریت کنند.

برخی از این اسناد را حتی می‌توان به «قرارداد هوشمند» هم تبدیل کرد. ساده‌ترین مثال در این زمینه می‌تواند زمانی باشد که داده‌های یک بلاک‌چین به‌طور خودکار پس از برآورده شدن شرایط از پیش تعریف‌شده با اشخاص ثالث به اشتراک گذاشته می‌شود.

در بلندمدت، افراد و سازمان‌ها ممکن است بتوانند به‌طور مستقیم از تمام اطلاعاتی که دولت درمورد آنها نگهداری می‌کند، آگاه باشند. این سطح از شفافیت آرزوی بسیاری از کشورهایی است که رؤیای دموکراسی دارند.