بیمه ایران

درباره بیمه ایران

تا سال ۱۳۱۴ هجری شمسی، در ایران شرکت بیمه داخلی و یا نیمه داخلی وجود نداشت و بازار بیمه کشور، کاملاً در اختیار نمایندگی های بیمه های خارجی بود. این نمایندگی ها، بیمه های مورد نظر خود را با نرخ ها و شرایطی که خود صلاح می دانستند، به مردم عرضه و عواید حاصله را از کشور خارج می کردند.
بدیهی است این نمایندگی ها برای خود وظیفه و رسالتی در جهت توسعه و تعمیم امر بیمه، آن چنان که مرتبط با مصالح عمومی و کمک به توسعه اقتصاد کشور باشد، احساس نمی کردند و فقط جهات تجاری و سوددهی مورد نظرشان بود. در همین راستا، آن ها از عدم وجود یک مؤسسه بیمه ای داخلی حداکثر استفاده را می بردند و تأسیس یک مؤسسه بیمه داخلی به هیچ وجه خوشایند آن ها نبود و لذا در رابطه با تأسیس چنین شرکتی، هرگونه مخالفت ممکن را ابراز و در جهت جلوگیری از شکل گیری آن در صورت امکان مانع ایجاد می کردند.
اقدام برای تأسیس بیمه ایران با سرمایه دولت از اواخر سال ۱۳۱۳ هجری شمسی و با پیش بینی بودجه ای در قانون بودجه ۱۳۱۴ کل کشور آغاز شد که در ادامه به شرح آن پرداخته می شود.

• مجوز قانونی تأسیس شرکت سهامی بیمه ایران

  دکتر آقایان (یکی از اعضای اولین هیئت مدیره بیمه ایران و در حقیقت یکی از بانیان تأسیس آن) در خاطرات خود درباره تأسیس بیمه ایران که در نشریه بیمه ایران منتشر شده به مناسبت بیستمین سال فعالیت شرکت – سال ۱۳۳۴ – درج گردیده، اظهار می دارد:
  از سال ۱۳۱۰ در فکر تأسیس یک شرکت داخلی بودم ولی سرمایه آن را نداشتم تا این که داور به وزارت مالیه منصوب شد و از آنجائی که نامبرده از دوستان اینجانب بود، فکر خود را با او در میان گذاشتم. داور با قبول این پیشنهاد، تشکیل یک شرکت بیمه داخلی را با سرمایه دولت در برنامه خود قرار داد ودر نهایت بحث مجوز قانونی تأسیس شرکت بیمه و تأمین سرمایه اولیه را در لایحه قانونی بودجه کل کشور در سال ۱۳۱۴ گنجانید که به تصویب رسید.
  در فهرست ضمیمه قانون بودجه کل کشور در سال ۱۳۱۴ (مصوب ۱۲/۱۲/۱۳۱۳)، در بخش هزینه ها (باب اعتبارات وزارت مالیه)، مبلغ ۱.۵۰۰.۰۰۰ ریال برای سرمایه شرکت و در بخش عایدات در قسمت «سهام و منافع دولتی»، درآمدی معادل ۴۰۰.۰۰۰ ریال به عنوان عایدات شرکت بیمه پیش بینی شد. بدیهی است که مبلغ ۱.۵۰۰.۰۰۰ ریال برای تأسیس شرکت بسنده نبود. با وجود این، همت و تلاش مسئولان و کارکنان شرکت تازه تأسیس موجب شد شرکت همراه با اجرای برنامه توسعه وتعمیم بیمه گری در سراسر کشور، هر ساله منافعی نیز عاید دولت کند.

• صاحبان سهام و مؤسسان شرکت

  بیمه ایران با سرمایه دولت تأسیس شد. اما به لحاظ رعایت ارکان شرکت و برای رعایت مسئله تعدد سهامداران که تشکیل شرکت و انعقاد مجمع عمومی و سایر مراحل به آن بستگی داشت، در آغاز، علاوه بر نام وزارت مالیه (دارایی) اسامی سه نفر از معاونان و صاحب منصبان آن وزارتخانه نیز به عنوان سهامداران در شرکت نامه و مدارک تأسیس شرکت قید شد.
  اسامی سهامداران در شرکت نامه و اوراق تأسیس شرکت بدین شرح است:

  • وزارت مالیه، معادل ۱۹۹۲۵ سهم یک هزار ریالی
  • آقای فروهر، معادل ۲۵ سهم یک هزار ریالی
  • آقای سروری، معادل ۲۵ سهم یک هزار ریالی
  • آقای گلشائیان، معادل ۲۵ سهم یک هزار ریالی

• انتخاب اعضای اولین هیئت مدیره و اولین بازرسان قانونی

  در اولین جلسه مجمع عمومی که در تاریخ ۱۳/۰۶/۱۳۱۴ تشکیل شد، پس از تصویب اساسنامه، اولین هیئت مدیره و اولین بازرسان قانونی نیز معین شدند.

  • اولین هیئت مدیره متشکل از آقایان ابوالقاسم فروهر، دکتر فریدلیپ و دکتر آقایان بود و عباسقلی گلشائیان و محمد سروری نیز به عنوان اعضای علی البدل هیئت مدیره انتخاب شدند.
  • هیئت تفتیش (هیئت بازرسان قانونی) متشکل از دو نفر: ابراهیم خان زند و عبدالحسین خان هژیر انتخاب شدند.
  • مشاهده مدیران بیمه ایران در گذر زمان

• انجام اقدامات برای شروع فعالیت های بیمه گری

  گفته شد ثبت شرکت و موجودیت قانونی آن، برای شروع فعالیت کافی نبود و بایستی امکانات لازم نیز فراهم و مقدمات از هر جهت مهیا می شد.

  • انعقاد قرارداد بیمه اتکایی
    پیش بینی بیمه اتکایی برای عملیات بیمه گری، از اصول اولیه حرفه بیمه گری است که هر شرکت بیمه باید رعایت کند.
    قبل از شروع فعالیت های بیمه گری، متصدیان این شرکت تازه تأسیس بایستی درصدد تهیه پوشش اتکایی بودند، زیرا در غیر اینصورت فعالیت آن ها بسیار محدود می شد.
    دکتر آقایان در خاطراتش (نشریه مخصوص بیستمین سال فعالیت شرکت ، ۱۳۳۴) در این زمینه توضیحات مفصلی ارائه داده که خلاصه ای از آن آورده شده است:
    وی بلافاصله پس از تأسیس و ثبت شرکت برای تهیه پوشش اتکایی عازم اروپا می شود و با توجه به آشنایی قبلی که با برخی از شرکت های بیمه خارجی داشته به چند شرکت بیمه در آلمان، فرانسه، بلژیک و سوئیس از جمله شرکت بیمه آلیانس اند اشتوتگارد که از بیمه گران معروف آن زمان بوده مراجعه می کند ولی جواب منفی می شنود. بعداً بر اساس سندی که به دست می آورد، معلوم می شود مؤسسه بین المللی سندیکای بیمه گران مستقر در لندن قطعنامه ای صادر کرده و اعضای خود را از هرگونه معامله بیمه مستقیم و غیر مستقیم با هر شرکت بیمه داخلی در ایران منع کرده است. اقدام سندیکای مذکور عمق مخالفت بیمه گران خارجی را با هر گونه ابتکار عمل ایرانیان در تأسیس شرکت بیمه داخلی مستقل روشن می سازد.
    دکتر آقایان در ادامه خاطرات خود توضیح می دهد که در نهایت موفق می شود قرارداد اتکایی در رشته بیمه های آتش سوزی و حمل و نقل را از طریق یکی از دلالان بیمه در لندن که سال ها با مؤسسه لویدز همکاری داشته، منعقد کند ولی در خصوص بیمه های عمر و حوادث در آن سفر موفق به انعقاد قرارداد بیمه اتکایی نمی شود و بنابراین برای شروع کار شرکت به ایران باز می گردد. وی اضافه می کند که پس از گذشت چند ماه از شروع فعالیت بیمه ایران، با مسافرت مدیر کل شرکت بیمه یونیون سوئیس (که آن هم شرکت نسبتاً جدیدی بوده) به تهران، قرارداد بیمه اتکایی در رشته بیمه های عمر و حوادث را نیز با آن شرکت منعقد می کند.
  • استخدام نیروی متخصص
    با توجه به رویه اداری معمول در آن زمان که مؤسسات و سازمان ها و شرکت های دولتی عموماً دارای مستشار خارجی بودند و یا به دلیل اینکه دکتر آقایان فرد متخصص قابل توجهی در داخل کشور نمی شناخت ویا احیاناً به کارگیری افرادی را که با نمایندگی های بیمه های خارجی کار می کرده اند آن هم در سطح بالا و مدیریت فنی ارشد شرکت به صلاح نمی دانست، او در سفر خود به اروپا علاوه بر تلاش برای انعقاد قرارداد اتکایی، در صدد استخدام متخصص و کارشناس نیز برآمد.
    دکتر آقایان در ادامه خاطرات خود می نویسد: که با توسل به شرکت های بیمه در آلمان و تحقیق از آنها شخصی به نام دکتر لوپن که متخصصرد رشته های مختلف بیمه ای بوده و همچنین در دعاوی بیمه ای حکمیت نیز می کرده برای استخدام در نظر گرفته می شود ولی نامبرده در روز که قرار به طرف ایران حرکت کند بر اثر سکته فوت می کند. به هر تقدیر دکتر آقایان در این سفر شخصی به نامه دکتر نابهولز اهل سوئیس را استخدام می کند و به تهران می آورد. این شخص تا سال ۱۳۱۹ در خدمت شرکت سهامی بیمه ایران بود. علاوه بر استخدام دکتر نابهولز، سوکیاس کارپیطان نیز در ایران برای استخدام در نظر گرفته می شود.
  • تهیه مکان برای دفتر کار شرکت
    شرکت سهامی بیمه ایران در آغاز تأسیس دارای ساختمان ملکی نبود، زیار املاک تملیکی به عنوان بخشی از سرمایه، ظاهراً هیچکدام قابلیت استفاده به عنوان دفتر کار شرکت را نداشتند و همان طور که گفته شد در شروع کار وجه نقدی نیز در اختیار شرکت نبود که ملکی را خریداری کند و یا حتی مکان نسبتاً آبرومندتری را اجاره کند. لذا مسئولان شرکت دو اطاق در زیرزمین ساختمانی واقع در خیابان لاله زار متعلق به شخصی به نام حاج مهدی سلامت را برای دفتر کار شرکت اجاره کردند. قسمت اصلی ساختمان در اختیار بانک کشاورزی بود و بر اساس نوشته های عبدالصمد شمس این ساختمان چند سال بعد تخریب و به سینمایی به نام سینما خورشید تبدیل گردید.
  • خرید اثاثیه و لوازم اداری
    با شرحی که درباره چگونگی سرمایه و عدم وجود نقدینگی در آغاز تأسیس شرکت داده شد، تکلیف چگونگی وسایل و اثاثیه اداری روش است. به طوری که از خاطرات همکاران اولیه معلوم می شود، اثاثیه و لوازم اداری اولیه بسیار مختصر بوده است. کل ارزش لوازم اداری خریداری شده در سال های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ مبلغ ۱۳۱.۵۴۷ ریال بوده و از جمله اثاثیه خریداری شده یک عدد صندوق آهنی نسوز بود که به مبلغ یک هزار ریال خریداری شد و این صندوق تا سال ها بعد مورد استفاده بود و تا حدود سال ۱۳۴۰ نیز در اطاق رئیس حسابداری شرکت مستقر بود.
  • شروع رسمی فعالیت بیمه گری و اولین بیمه نامه صادره توسط شرکت
    بر اساس سوابق موجود، شرکت سهامی بیمه ایران رسماً‌ در تاریخ ۱۴/۰۸/۱۳۱۴ گشایش یافت و پس از نطق داور (وزیر مالیه)، اولین بیمه نام آتش سوزی به نام مشارالیه و برای ساختمان مسکونی اش صادر شد. پس از افتتاح رسمی، فعالیت های کاری و عمومی شرکت از تاریخ ۱۵/۰۸/۱۳۱۴ آغاز شد و این روز به نام سالروز تأسیس بیمه ایران و سپس به عنوان روز بیمه در تاریخ فعالیت های اقتصادی و بیمه ای کشور به ثبت رسید. رشته دیگری که در همان سال ۱۳۱۴ فعالیت بیمه ای آن آغاز شد، بیمه باربری بود و اولین بیمه نامه در این رشته در ۰۴/۰۹/۱۳۱۴ صادر شد.
  • اولین کارمندان شرکت
    علاوه بر آقایان دکتر نابهولز و سوکیاس کاراپطیان که به عنوان کارشناسان و مدیران فنی به خدمت گرفته شدند، دیگر کارمندان استخدام شده در آغاز تأسیس عبارت بودند از: خانم بتول خواجه نصیری، خانم کناریک لوکاسیان و آقای عبدالصمد شمس.
  • هزینه تأسیس
    مطابق سوابق موجود، کل هزینه تأسیس شرکت سهامی بیمه ایران به مبلغ ۲۸.۳۹۹.۹۰۰ ریال بود که این مبلغ به همراه ۱۳۱.۵۴۷ ریال ارزش اثاثه و لوازم اداری خریداری شده در سال های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ در ترازنامه سال ۱۳۱۵ کلاً مستهلک گردیده است.

تاریخچه بسیار کاملی از بیمه ایران در کتابی به نام بیمه ایران در گذر زمان به قلم سید محمود حسینی به چاپ رسیده است که علاقه مندان می توانند به آن مراجعه نمایند.