تقلای شرکت‌های دولتی چین برای هماهنگ کردن شعارهای اقلیمی پکن با واقعیت

ترجمه: سلیم حیدری

وعده‌های بلندپروازانه رهبران چین برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، شرکت‌های دولتی غول‌پیکر و کربن‌زا را برای پاسخ‌گویی تحت فشار قرار داده است. این شرکت‌ها در میان سیاست‌های گیج‌کننده و سایر محدودیت‌ها، در معرض کوچک شدن هستند.

هنگامی که شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین در سپتامبر (شهریور) گذشته گفت که بزرگترین منبع تولید گازهای گلخانه‌ای جهان (چین) تا سال ۲۰۶۰ انتشار گازهای گلخانه‌ای را به «صفر خالص» کاهش خواهد داد، توجه به شرکت‌های دولتی چین (SOEs) به این  اظهارات جلب شد. همزمان با آغاز دور جدید مذاکرات تغییرات اقلیمی در گلاسکو، چین اهداف به‌روزشده آب‌وهوایی خود را به سازمان ملل ارسال کرده؛ اما چالش بعدی نحوه اجرای آنهاست.

مشکلات پیش روی شرکت‌های غول‌پیکر چین، ارائه تعهدات قوی‌تر را برای پکن سخت‌تر می‌کند، به‌‌ویژه زمانی که این کشور در حال مذاکره برای جبران کمبود فلج‌کننده انرژی خود است.

ما جون، مدیر مؤسسه امور عمومی و محیط زیستی (IPE) که موضوع سوابق زیست‌محیطی شرکت‌های بزرگ در چین را دنبال می‌کند، گفت: «شرکت‌های دولتی مشغول تهیه پیش‌نویس برنامه‌های خود و تلاش برای تعیین اهداف هستند.» به گفته او،  برخی از آنها در حال برنامه‌ریزی «دقیق‌تر» برای دوره انتقال هستند.

ما جون در این حال افزود: «چگونه اطمینان حاصل کنیم که آنها می توانند اهداف مورد نظر را برآورده کنند، در حالی که دستیابی به اهداف اقلیمی نیاز به یک استراتژی انتقال واقعی دارد و تا کنون هنوز شکاف‌های بزرگی وجود دارد.‌

IPE، پنجاه و هشت واحد از شرکت‌های دولتی چین را در بخش‌هایی مانند فولاد، پتروشیمی، برق و هوانوردی ارزیابی کرده است که سالانه بیش از ۱ میلیارد تن گازهای گلخانه‌ای منتشر می‌کنند.

ما جون تصریح کرد که این مطالعه نشان داد اگرچه آنها به طور کلی از همتایان بخش خصوصی خود جلوتر هستند، برخی از آنها در بخش‌هایی مانند فولاد و در شاخص‌هایی نظیر بهره‌وری انرژی، هنوز از رقبای جهانی عقب هستند.

۹۱ درصد از این ۵۸ شرکت، اطلاعات آب‌وهوا و انتشار گازهای گلخانه‌ای را در گزارش‌های رسمی خود افشا کرده‌اند. بیش از نیمی از آنها برای کاهش انتشار اقدام کرده‌اند، اما تنها ۱۶ درصد تا کنون به اهداف خود دست یافته‌اند.

در همین حال، تنها شش شرکت «اعلامیه‌های آب‌و‌هوایی» رسمی صادر کرده‌اند، از جمله ژنراتورهای غول‌پیکر برق مانند هوآننگ، هوآدیان و داتانگ که همگی متعهد شده‌اند که کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا سال ۲۰۲۵ و زودتر از ۲۰۳۰ به اوج خود برسانند.

سه شرکت دیگر شامل بائو آیرون اند استیل، بزرگترین فولادساز چین و همچنین دو شرکت بزرگ نفت و گاز پترو چینا و سینوپک، همگی قول داده اند که انتشار گازهای گلخانه‌ای را به صفر خالص برسانند. این اتفاق در سال ۲۰۵۰ و  یک دهه زودتر از هدفگذاری ملی رخ خواهد داد.

بر اساس داده‌های IPE، سینوپک که بالاترین امتیاز را در میان شرکت‌های دولتی چین در زمینه افشای داده‌ها، اهداف و اقدامات خاص مرتبط با تغییرات اقلیمی کسب کرده است، پس از شرکت‌هایی مانند دل و اپل در رتبه ۳۵ جهان قرار دارد.

در گزارشی که ماه گذشته منتشر شد، IPE اعلام کرد میانگین امتیاز در منطقه چین به طور قابل توجهی کمتر از سایر نقاط جهان است.

مسئولیت های اجتماعی

شرکت‌های دولتی نقش بزرگی در سیستم سیاسی از بالا به پایین چین بازی می‌کنند. تعهد شی جین پینگ در سال گذشته برای خنثی کردن ردپای کربن به میزان سالانه ۱۰ میلیارد تن،  طیف وسیعی از صنایع پر انتشار را بر آن داشت تا نقشه‌های راه تهیه کنند.

اما آنها همچنین مجبور به انجام سایر «مسئولیت های اجتماعی» خود از جمله تضمین تامین انرژی، مواد خام و همچنین اهداف گسترده‌تر مانند اشتغال و ثبات اجتماعی هستند.

کمبود برق در هفته‌های اخیر به عنوان نشانه‌ای تلقی می‌شود که در یک بحران، شرکت‌های چینی به‌سرعت به سمت سوخت‌های فسیلی بازخواهند گشت، زیرا گزینه دیگری ندارند.

برخی از منتقدان (از جمله محققان سیاستگذاری در اندیشکده‌های دولتی) می‌گویند که هدفگذاری چین فشار کافی بر شرکت‌های بزرگ وارد نکرده است؛ زیرا قرار است مصرف زغال سنگ تنها در سال ۲۰۲۶ کاهش می‌یابد و مقامات محلی همچنان اجازه می‌دهند مصرف زغال سنگ افزایش یابد.

اتکای ساختاری چین به زغال سنگ که تا حدی ناشی از بازار برق غیرقابل انعطاف و سیستم قیمت‌گذاری است، تامین انرژی تجدیدپذیر را برای شرکت‌ها دشوار می‌کند.

بسیاری از شرکت‌ها که به دنبال حفظ مشاغل و منافع اقتصادی آن هستند، چاره‌ای جز خرید برق از نیروگاه‌های دولتی زغال سنگی را ندارند.

مت گری، تحلیلگر اندیشکده آب‌و‌هوا ترنزیشن زیرو گفت: ‌«همیشه انگیزه‌ای برای استان‌ها وجود داشته است که در داخل استان و بین خود تجارت کنند، در حالی که واقعاً آنچه باید انجام دهند استفاده از خطوط انتقال است.»

برای مثال، اگرچه شرکت‌های فولادی تشویق شده‌اند تا از کوره‌های بلند به فناوری تمیزتر قوس الکتریکی روی آورند تا آلودگی را کاهش دهند، آنها همچنان مجبورند به برق زغال‌سنگی متکی باشند.

بر اساس گزارش بازرسان محیط زیست در سال جاری، از دست رفتن انرژی خورشیدی و بادی به دلیل دسترسی نداشتن به شبکه نیز مشکلات بزرگی ایجاد کرده است.

ما جون گفت: «اگر ما واقعاً می‌خواهیم انرژی‌های تجدیدپذیر کار کنند، به حمایت بسیار بیشتری نیاز داریم، کل سیستم باید متحول شود.»

منبع: رویترز