تولید و بازرگانی
انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی: تولید کره در کشور زیان‌ده است
به گفته رئیس هیات مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی، با توجه به قیمت چربی ۶۰۰ریالی بابت ۱دهم درصد چربی و قیمت فروش ۸هزار تومانی برای کره ۱۰۰ گرمی، سود تولیدکننده صفر است و زیان هم دارد.
بنابر اعلام برخی از مسئولان در صنعت لبنیات کشور، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات کره و خارج شدن آن از گروه کالایی مشمول دریافت ارز مرجع از یکی دوسال پیش باعث شد که واردات کره با ارز دولتی عملا به صفر برسد و با به اتمام رسیدن موجودی کره‌های وارداتی شرکت‌های لبنی در ماه‌های اخیر، ظرف هفته‌های گذشته این محصول لبنی در بازار کمیاب شده و قیمت آن نیز افزایش یابد. به عبارت دیگر این افزایش دوبرابری قیمت کره‌های موجود در بازار به این دلیل بود که شرکت‌های لبنی دیگر کره وارداتی برای عرضه به بازار نداشتند و خودشان مجبور به تولید کره در داخل کشور شدند. کره‌ای که قیمت تمام‌شده آن با توجه به نرخ چربی در کشور افزایش یافت و آنها نیز مجبور شدند قیمت کره را برای مصرف‌کننده افزایش دهند و به همین دلیل هر قالب کره ۱۰۰گرمی از حدود ۴هزارتومان به ۸هزارتومان تغییر قیمت داد.
میراسلام تیموری، رئیس هیات مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی در گفت‌وگو با ایسنا به سوالاتی پاسخ داد که به شرح ذیل است:
*براساس آخرین اظهارات گمرک از ابتدای امسال تا ۹شهریور بیش از ۶هزارتن کره وارد کشور شده و این در حالی است که صنعت لبنیات مدعی است از سال ۹۷ و ۹۸ واردات کره نداشتیم، بالاخره آیا در این بازه زمانی کره وارد کشور شده است یا خیر؟
دولت پایان سال ۹۷ سفارش واردکنندگان کره را برای واردات جهت تخصیص ارز مرجع ثبت کرد. به بخشی از ثبت سفارش‌ها ارز مرجع تخصیص داده شد و به بخشی نیز ارزی تعلق نگرفت. فروردین ۹۸ دولت ارز ۴۲۰۰تومانی کره را حذف کرد در حالی که هنوز برخی از ثبت سفارش‌ها ارز نگرفته بودند و مقادیر زیادی کره هم در راه رسیدن به کشور بودند. در نهایت در خرداد ۹۸ اعلام شد که به هر کره‌ای که وارد شده یا مدارک نشان می‌دهد از مبدا حمل شده است، ارز تخصیص داده می‌شود.
آماری که گمرک اعلام کرده کره‌هایی است که از قبل ثبت سفارش شده بودند، اما در بنادر مانده بودند، زیرا آن زمان تخصیص ارزی برای ترخیص صورت نگرفته بود. منظور گمرک خروج این محموله از گمرک‌ها به داخل کشور است. این ۶هزارتن مربوط به ثبت سفارش‌های پایان سال ۹۷ است، زیرا بعد از آن تاریخ دولت هیچ ثبت سفارشی با ارز ۴۲۰۰تومان انجام نداد.
*برخی معتقدند که واردات کره میان چندین شرکت بزرگ لبنی تقسیم شده است و عملا انحصار صورت گرفته است، برای این موضوع چه توضیحی دارید؟
واردات کره به دلیل زمان‌بر بودن، حجم نسبتا بالا، خرید یکجا و ارزش ریالی آن نیاز به نقدینگی بالایی دارد و هر شرکتی توانایی واردات کره را ندارد. واردات کره در ۲۵سال گذشته یعنی از سال ۷۶ که ممنوعیت واردات آن برداشته شد توسط چندین شرکت بیشتر صورت نمی‌گرفت و تعداد واردکنندگان به انگشتان دست هم نمی‌رسید. زمانی که مابه‌التفاوت ارزی وجود نداشت متقاضی آن هم زیاد نبودف اما به محض ایجاد مابه‌التفاوت ارزی یعنی از سال ۹۷ به بعد برخی تصمیم گرفتند کره وارد کنند. باید پرسید چه اتفاقی افتاده است که متقاضی واردات کره زیاد شده است؟ مشابه این موضوع در سال ۹۱ و ۹۲ هم اتفاق افتاد. در دوره اخیر ۱۳شرکت واردات داشته‌اند.
*از چه کشورهایی کره وارد می‌کنیم؟
از نیوزلند، هلند، آلمان، آمریکا، استرالیا، فرانسه و هند و اروگوئه در مقاطعی کره به کشور وارد شده است. بخش اعظمی از کره بسته‌بندی در کشور تاکنون وارداتی بود. علت واردات هم این بود که هزینه تولید کره در داخل گرانتر تمام می‌شد و واردات صرفه اقتصادی داشت. در هر مقطعی که تولید کره داخلی صرفه اقتصادی داشت، این کار انجام شده است ولی این مقاطع کوتاه بود.
* آیا صادرات کره هم داریم؟
کره مطلقا به هیچ کشوری صادر نمی‌شود و جز ممنوعیت‌های وضع شده است. زمانی که مشکلات ارزی نبود، صادرات توجیه اقتصادی نداشت. زمانی که مابه‌التفاوت بین ارز دولتی و آزاد در کشور ایجاد شد دولت جلوی صادرات آن را گرفت و صادرات کره از سال ۹۷ممنوع شد.
*با افزایش قیمت کره این موضوع مطرح شد که برخی شرکت‌ها، کره‌های وارداتی را در انبارهای خود ذخیره کرده‌اند تا با دوبرابر قیمت به نام کره ایرانی در زمان مناسب به بازار عرضه کنند و به نوعی احتکار کره صورت گرفته است و بازار نیز توسط همین شرکت‌ها تعیین می‌شود، پاسخ شما به این اظهارات چیست؟
گفته می‌شود شرکت‌های لبنی کره‌های وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی را ذخیره کرده‌اند و قرار است گرانتر و به اسم کره تولید داخل عرضه کنند، نهادهای نظارتی باید نظر دهند. این وظیفه آنهاست که بدانند هر کدام از شرکت‌ها چقدر کره وارد و چقدر به بازار عرضه کرده‌اند و آیا کره مازاد دارند یا خیر. اگرچه ستاد تنظیم بازار چندین بار اعلام کرد که کره‌های وارداتی با ارز مرجع رو به اتمام است اما می‌توان برای صحت‌سنجی از این ستاد و سازمان حمایت پرس و جو کرد. از طرفی شرکت‌های لبنی هم اعلام کردند که کره ۴۲۰۰ تومانی ندارند و اگر نهادی قصد نظارت دارد این کار را انجام دهد. این نکته را هم باید اضافه کرد که اگر کره وارداتی وجود داشت آیا ستاد تنظیم بازار مجوز افزایش قیمت کره را براساس قیمت کره تولید داخل می‌داد؟ قطعا آنها هم به این نتیجه رسیدند که کره وارداتی تمام شده است.
برخی گفته‌اند که ۳۲تن کره احتکار شده است. یعنی کمتر از یک‌هزارم مصرف سالیانه کشور. مگر با این مقدار می‌توان احتکار کرد. احتکار معمولا عدد بزرگی است. برخی ذخیره انبار شرکت‌ها را احتکار می‌دانند. درحالیکه این موضوع درست نیست و شرکت‌ها همیشه در انبارهایشان حدود ۱۰هزارتن ذخیره کره دارند و به کره داخلی تعلق دارد.
* گفته می‌شود شرکت‌های لبنی کوچک به سختی می‌توانند از شرکت‌های لبنی بزرگ کره دریافت کنند و برخی واحدها حتی با قیمت‌های غیر رسمی کره در اختیار واحدهای کوچک قرار می‌دهند و به نوعی برای وزارت صمت سندسازی می‌کنند، پاسخ شما به این صحبت‌ها چیست؟
از وقتی ارز تخصیصی کره، حذف و واردات آن قطع شد شرکت‌های بزرگ، دیگر کره به صورت فله نفروختند، زیرا از سهم بسته‌بندی خودشان در بازار کم می‌شد. در گذشته اینگونه بود که شرکتی مقداری کره وارد کشور می‌کرد، بخشی را برای خود بر می‌داشت و بخش دیگر را به شرکت‌هایی که توانایی واردات نداشتند می‌فروخت. ولی با وجود محدودیت پیش‌آمده این رویه عوض شد.
اما اگر شرکتی سند و مدرکی در مورد گرانفروشی و یا سندسازی دارد می‌تواند آن را دراختیار نهادهای نظارتی بگذارد تا آنها پیگیری‌های لازم را انجام دهند.
*پس با این شرایط احتمال تعطیلی واحدهای کوچک وجود دارد؟
ظرف یکسال اخیر بارها و بارها به سازمان حمایت مراجعه و اعلام کردیم که شرکت‌های کوچک، کره خارجی ندارند و اجازه دهید که این شرکت‌ها با قیمت‌های معقول کره تولید داخل را بسته‌بندی کنند و بفروشند، اما دولت بنا به دلایلی این اجازه را نداد، زیرا احتمال نشت کره وارداتی و عرضه آن به جای کره داخلی را می‌داد. امیدواریم شرکت‌های بزرگ و کوچک با شرایط پیش‌آمده به تولید کره مبادرت کنند.
*قیمت تمام‌شده کره تولید داخل چقدر است؟
همه تصور می‌کنند قیمت درج شده بر روی بسته‌های کره به جیب صنایع می‌رود درحالیکه ۹درصد از آن ارزش افزوده، ۱۰ تا ۱۵درصد سود مغازه‌دار، ۱۰درصد هزینه پخش سراسری است که در نهایت به ۵۸هزارتومان می‌رسیم که از این مقدار ۶هزارتومان هزینه بسته‌بندی آن است و نهایتا قیمت تمام‌شده کره فله حدود ۵۲هزارتومان خواهد شد. به عبارت دیگر کره ۸۲درصد چربی دارد که قیمت هر دهم درصد آن بیش از ۶۰تومان است. اگر این عدد را در ۸۲ ضرب کنیم قیمت مواد اولیه۴۹هزارتومان و با هزینه فرآوری ۵۳هزارتومان (اکنون ۵۶هزار تومان است) خواهد شد. بنابراین با قیمت چربی ۶۰۰ریالی بابت ۱دهم درصد چربی و قیمت فروش ۸هزار تومانی برای کره ۱۰۰ گرمی، سود تولیدکننده صفر است و زیان هم دارد.
*آیا تکنولوژی تولید کره در داخل کشور وجود دارد؟
فناوری تولید کره طی سال‌های قبل وارد کشور شده است و طی ۵سال اخیر شرکت‌های لبنی تلاش کردند که کره تولید کنند. از نظر وجود تکنولوژی مشکلی نداریم ولی باید بر روی دستورالعمل تولید کره بیشتر کار کنیم.
تا قبل از اینکه تولید داخلی داشته باشیم یک یا حداکثر دو نوع کره با عطر و طعم مشخص وارد کشور می‌شد و در بسته‌بندی‌ها مختلف عرضه می‌شد، اما امروز باید منتظر این باشیم که هر برند کره مختص به خود راتولید کند. یعنی همانطور که ماست و شیر هر برندی کیفیت مخصوص به خود را دارد کره هم به همین شکل خواهد شد و شاهد تنوع در طعم کره خواهیم بود. این موضوع قطعا می‌تواند باعث افزایش کیفیت و تنوع محصول برای علایق و سلایق مختلف باشد.
*آیا کره داخلی پاسخگوی مصرف روزانه مردم و صنایع وابسته خواهد بود؟
اکنون نمی‌توان پاسخ این سوال را به صورت شفاف داد. زیرا بسیاری از پارامترها برای ما مشخص نیست. با توجه به افزایش قیمت کره باید دید میزان تقاضا چه تغییری خواهد کرد. ممکن است سرانه مصرف به طور کل تغییر کند. از طرفی باید دید که آیا شرایط جدید قیمت شیر خام را از تعادل خارج می‌کند و به طور کل سیاست‌های دولت برای تعیین قیمت شیرخام و واردات نهاده‌های مورد نیاز دامدار‌ی‌ها چگونه پیش می‌رود. زمانی که این پارامترها شفاف شود می‌توانیم بگوییم که آیا کره تولید داخل نیاز کشور را پاسخگو هست یا خیر.
*گفته می‌شود نژاد گاوهای موجود در کشور هولشتاین بوده و این نژاد شیر پرچربی تولید نمی‌کند، با این وجود چگونه می‌توان چربی مورد نیاز برای تولیدکره را از این شیرها استحصال کرد؟
نژاد گاوهای موجود در ایران اکثرا هولشتاین است که چربی آنها در بهترین شرایط ۳.۵درصد است. اما می‌توان با اقداماتی از جمله تغذیه مناسب درصد چربی شیر آنها را در حد ۰.۱ تا ۰.۲درصد افزایش داد. به عبارتی به ازای هر ۰.۱درصد افزایش چربی شیر می‌توانیم از ۷میلیون تن شیر دریافتی صنعت ۷هزارتن چربی به دست آوریم و این معادل ۸هزار و۵۰۰تن کره است. از طرفی وزارت جهاد نیز طی چند سال اخیر بر روی نژادهای دیگری به نام جرسی و سمینتال کار می‌کند. این نژاد تولید شیر کمتر اما پرچرب‌تری دارد.
* اینکه اکثر شرکت‌های لبنی قرار است کره تولیدکنند طبیعتا نیاز به شیر در داخل کشور بالا می‌رود، آیا با این افزایش نیاز داخلی نباید صادرات محصولات لبنی و شیر خشک را محدود کرد؟
نمی‌توان صادرات را محدود کرد، زیرا شرکت‌های لبنی سال‌هاست که برای به دست آوردن بازارهای خارجی تلاش کرده‌اند. ما معتقدیم واردات و صادرات باید با ارز یکسان انجام شود. از طرفی ستاد تنظیم بازار برای صادرات خامه ممنوعیت ایجاد کرده است و برای صادرات محصولات لبنی و شیرخشک باید عوارض پرداخت شود که این موضوع می‌تواند تا حدودی در بازار تعادل ایجاد کند.
*ممکن است در آینده نیاز به واردات شیر داشته باشیم؟
به نظرم نیازی به واردات شیر نخواهیم داشت.
*آیا ممکن است افزایش تقاضای شیرخام، برقیمت سایر محصولات لبنی هم اثر بگذارد؟
اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی از نهاده‌های دامی برداشته شود قیمت‌ها افزایش می‌یابد. در غیر این صورت جهش در قیمت لبنیات نخواهیم داشت، زیرا بازار کششی ندارد و خود به خود به نقطه تعادل می‌رسد.
