افزایش نگران‌کننده نرخ بهره در اروپا
ترجمه: محمود نواب مطلق
برای اولین بار از ماه مه ۲۰۱۹(اردیبهشت۱۳۹۷) بازدهی اوراق قرضه ده ساله در آلمان به صفر نزدیک شد.
این افزایش بازدهی، بارسنگینی بر بازار سرمایه وارد کرده و مخاطراتی برای دولتها به وجود آورده است. سه شنبه ۱۱ ژانویه(۲۱ دی) تنها ظرف چند دقیقه نرخ بهره اوراق قرضه در آلمان نزدیک بود دوباره مثبت شود ولی این امر محقق نشد و از منفی ۰۲/۰ به صفر نزدیک شد و از میزان نمادین صفر فراتر نرفت و موجب نگرانی در آنروز شد.
اگر این نرخ منفی به صفر برسد به دوسال ونیم نرخ منفی از ماه مه ۲۰۱۹(اردیبهشت۱۳۹۷) پایان خواهد داد. از اوایل ماه دسامبر۲۰۲۱(اواسط آذر۱۴۰۰) این نرخ در آلمان نزدیک ۰۴/۰ درصد افزایش یافت.
در تمام اروپا چنین افزایشی مشاهده می شود. نرخ بهره اوراق قرضه ده ساله در فرانسه از این پس به بیش از ۳/۰ درصد میرسد. نرخی که بالاترین حد از ماه مه ۲۰۱۹(اردیبهشت۱۳۹۷) محسوب می شود.
در حالیکه این نرخ در ایتالیا ۲/۱ درصد است یعنی رکوردی تازه از ماه مه ۲۰۲۰(اردیبهشت۱۳۹۸). این بدان معناست که به تدریج نرخهای منفی از بین خواهند رفت.
با نرخ تورم ۵ درصدی در منطقه یورو و ۷درصدی در ایالات متحده آمریکا بازارها به استقبال افزایش نرخ بهره میروند. در آمریکا بانک مرکزی نیز نرخ بهره کلیدی خود را افزایش خواهد داد. افزایشی که به عقیده تحلیلگران اقتصادی تا سه بار در سال ۲۰۲۲(۱۴۰۱) تکرار خواهد شد.
بانک مرکزی اروپا هنوز به این مرحله نرسیده است. کریسیتن لو گراند رئیس بانک مرکزی اروپا برای سال جدید هرگونه افزایش نرخ بهره را غیر محتمل خواند. اما انستیتو فرانکفورت تصمیم گرفته است در سیاست های تداخلی خود در بازار تجدیدنظرهایی کند. بدین ترتیب که از ۷۰میلیارد دلار کمک ماهانه در حال حاضر به ۲۰ میلیارد دلار کمک ماهانه از اکتبر۲۰۲۲ (آبان ۱۴۰۱) درسال جدید برسد. بنابراین همه عوامل برای بالارفتن نرخ بهره آماده شده‌اند.
این امر دو مشکل اساسی به وجود میآورد. مشکل اول که بسیار زودهنگام به نظر میرسد سقوط شدید ارزش سهام در بازار سرمایه است. مشکل دوم کاهش میزان حمایت از بدهیهای عمومی است.
بانک مرکزی فرانسه دوشنبه ۱۰ ژانویه( ۲۰دی) زنگ خط خود را به صدا در آورد:« برخی شاخص های ارزش گذاری در بازار سرمایه به نحو چشمگیری در حال افزایشی پایدار و طولانی مدت هستند که در این صورت بازارهای دارایی ها در برابر هرگونه اصلاح وضع ناگهانی شدیدا به مخاطره خواهند افتد.»
بانک مرکزی فرانسه از وضع عجیب بازار سرمایه سخن میگوید. در حالیکه وضع اقتصادی در اروپا هنوز به موقعیت قبل از کرونا برنگشته است بازار سرمایه رشد بالایی داشته است. ارزش سهام «کاک» در سال ۲۰۲۱(۱۴۰۰) ۲۹ درصد رشد داشته است. ارزشگذاریهای بازار سرمایه که عبارتند از نسبت قیمت سهام بر سود حاصل از فعالیتهای چرخه اقتصادی؛ در حال حاضر به اندازهای بالاست که فقط در نزدیکی وضعیتهای بحرانی به این سطح میرسد.
چه در فرانسه و چه در ایالات متحده آمریکا این میزان افزایش از سال ۲۰۰۸( ۱۳۸۶) نیز بیشترشده و بر اساس اطلاعات بانک مرکزی فرانسه به نزدیکی حد آن در سال ۲۰۰۱(۱۳۷۹) زمان ترکیدن حباب اینترنت رسیده است.
بالارفتن ارزشگذاری های سهام ناشی از پائین بودن نرخ بهره است. ازاینرو سرمایه گذاران به سراغ سرمایه گذاری در سهام های پر خطر با بازدهی بالا میروند. اگر نرخ بهره افزایش یابد ارزشگذاری سهام نیز پائین می‌آید.
منبع: لوموند
