نشانه‌های تحول در صنعت خودرو نمایان شد
زینب غضنفری
یکی از صنایع بزرگ کشور که در سال‌های اخیر به خصوص پس از تحریم‌ها دچار تلاطم‌های بسیاری شد و به بحث روز تبدیل شد، صنعت خودرو است.
قیت گذاری دستوری و در نتیجه آن، اختلاف شدید قیمت کارخانه با بازار آزاد، دلالی را در بازار خودرو را به شدت رونق داد و کار به جایی رسید که ترازوی عرضه و تقاضا نامتعادل شد.
این چالش‌ها و مشکلات بسیاری دیگر موجب نارضایتی مردم از خودروسازان شد و دولت‌ها ناچار به ورود به این مسئله شدند.
در همین راستا، در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ رئیس‌جمهور با صدور ۸ فرمان خواستار تحول صنعت خودروسازی کشور شد و ضمن تاکید بر افزایش ۵۰ درصدی تولید خودرو، بر حذف تدریجی فروش خودرو به صورت قرعه‌کشی تاکید کرد.
یکی از معضلات اساسی که خودروسازان با آن روبرو بودن، انبار شدن و پارک انبوهی از خودروهای ناقص بود که به دلیل نبود و یا کمبود قطعات، به ناچار در پارکینگ‌ها خاک می‌خوردند.
به سبب تحریم‌های ظالمانه و شدید، صنعت خودرو غافلگیرانه با مشکل تامین مواد اولیه و قطعات روبرو شد و به همین جهت، فرایند تولید خودرو به کندی پیش رفت و شاهد انبار شدن خودروهای بسیاری در پارکینگ‌های خودروسازان بودیم.
با این وجود، مدیران شرکت‌های خودروساز بیکار ننشستند و با اقدامات و برنامه‌های گوناگون، نسبت به تکمیل خودروهای ناقص و عرضه آن‌ها در بازار اقدام فوری کردند و از دپو شدن محصولات جلوگیری کردند.
طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ میزان تولیدات خودروسازان داخلی به حدی پایین آمد که به زحمت به تیراژ یک میلیون دستگاه می‌رسید و پدیده تولید ناقص و انباشته شدن خودروها در پارکینگ خودروسازان به بیماری مزمن در صنعت خودروی کشور تبدیل شده بود.
این بیماری در حدی شدید بود که افت کیفی محصولات و افزایش بدهی خودروسازان را تشدید کرد و با کاهش عرضه و بی پاسخ ماندن تقاضا، قیمت‌ها در بازار آزاد شتاب مضاعف گرفت و دلالان بیش از پیش جولان دادند.
همه این‌ها در شرایطی بود که حال بد صنعت خودرو را می‌توانست با تزریق نقدینگی تا حدی درمان کرد و خودروسازان را به شرایط مساعد رساند.
تدوین نقشه راه صنعت خودروی ایران توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت طی سه مرحله شامل آماده‌سازی و احیای ظرفیت‌های موجود (نیمه دوم سال ۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۱)، استانداردسازی همه محصولات و تمرکز بر گسترش صادرات (سال ۱۴۰۲) و تمرکز بر همکاری‌های فناورانه منطقه‌ای و بین‌المللی (سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴)، تحول را در آن به معرض نمایش خوهد گذاشت.
حذف محصولات قدیمی، تولید محصولات متکی بر طراحی بومی(دانش بنیان شدن خودروسازی)، دستیابی به کیفیت رقابتی، بهره‌برداری از فرصت خارجی و گسترش بازارهای صادراتی مبتنی بر محصول و فناوری و همکاری‌های فناورانه خارجی بر مبنای طراحی و سرمایه‌گذاری مشترک در فناوری‌ها، از جمله برنامه‌هایی هستند که به مروز زمان و در بازه زمانی بلندمدت، این صنعت را از روزهای سخت خود دور و تحول لازم را ایجاد می‌کند.
بدین تریب، با طراحی برنامه تحول صنعت خودروی کشور و اجرای مرحل اول آن، رشد تولید به طور قابل ملاحظه‌ای رقم خورد؛ به گونه‌ای که صنعت خودروسازی ایران با تولید ۱.۳ میلیون دستگاه، بالاترین رشد تولید را در دنیا طی سال ۱۴۰۱ به ثبت رساند.
در واقع، با بکارگیری ظرفیت‌های خالی خودروسازان، هم سرعت تولیدات بیشتر شد و هم دیگر خبری از خودروی ناقص و پارک شده نیست.
این روند همچنان با شدت بیشتری ادامه دارد و نگاهی به آمار و ارقام تولید بیانگر آن است که شرکت ایران خودرو در ۴ ماهه منتهی به تیر ماه سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۱۸۰ هزار دستگاه تولید داشته که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیش از ۱۰ هزار دستگاه رشد نشان می‌دهد.
اجرای برنامه تحولی صنعت خودروی کشور به ثمر نشسته و ضمن افزایش تولید و عرضه خودرو، خودرهای ناقص به صفر رسید و با اجرای مرحله دوم برنامه تحول صنعت خودرو، زمینه برای حضور خودروسازان در بازارهای منطقه بیش از پیش فراهم شد.
در همین راستا، مدتی پیش خبر راه‌اندازی خط تولید محصولات ایران خودرو در کشور عمان منتشر شد و اقدمات اولیه در این خصوص نیز انجام گرفت. همچنین، ارسال خودروی تارا اتوماتیک ایران خودرو به کشور ارمنستان نیز صورت گرفته و حضور محصولات تولید داخل در خارج از مرزها پررنگ‌تر شده است.
این صنعت استراتژیک طی دوره‌های گذشته در وضعیت نامطلوبی قرار داشت اما؛ این روزها به نظر می‌رسد گام در مسیر بهبود گذاشته و برنامه‌های تحولی اجرا شده اثرات مثبت خود را نشان می‌دهند و امید می‌رود با اجرایی شدن مرحله سوم برنامه تحولی و تمرکز بر همکاری‌های فناورانه منطقه‌ای و بین‌المللی، تکنولوژی روز دنیا به خطوط تولید خودروسازان داخلی تزریق شود و کیفیت محصولات افزایش یابد که این نیز خود عاملی برای افزایش تولید و فروش خواهد شد.
