معدن و صنایع وابسته آن جایگزینی مناسب برای درآمدهای نفتی

ظرفیت‌های معدنی ایران موجب شده است در سال‌های اخیر با افزایش رسیدگی و اهمیت بخشیدن به این ظرفیت‌ها نه تنها نیاز داخلی کشور در بسیاری از موارد تامین شود؛ بلکه بخش‌های صادراتی معدن نیز فعال شود. به گونه ای که اکنون و به عنوان مثال ظرفیت تولید کنسانتره ۶۹، گندله ۶۷ و آهن اسفنجی به ۴۴ میلیون تن رسیده است.

با این حال بر کسی پوشیده نیست که در کنار تمام پیشرفت‌های حاصل‌شده در سال‌های اخیر، ظرفیت معادن و صنایع مرتبط به آن در کشور فراتر است. همین موضوع باعث شده است، چشم‌انداز صنایع و معادن در کشور فراتر از اعداد و ارقام کنونی باشد.

با استفاده از تنوع بالای مواد و در شرایطی که کشور با تحریم‌های نفتی مواجه است، می‌توان درآمدهای ارزی کشور را افزایش داد. بنا‌بر آمار بیش از ۶۰  ماده معدنی با‌ارزش و مرغوب از معادن کشور استخراج می‌شود و در بازارهای بین‌المللی نیز خریدار های قابل ملاحظه‌ای دارد؛ اما متاسفانه با وجود این سبد متنوع، سهم معادن از تولید ناخالص ملی کمتر از یک درصد است که بخشی از این سهم پایین به دلیل خام‌فروشی و برداشت‌های سطحی از معادن‌ بوده است. همچنین شایان ذکر است که فشار به بخش معدن از سوی دولت طی سال‌های اخیر به دلیل همین شرایط تحریمی کشور زیاد بوده است، اما حمایت و اراده لازم برای توسعه این بخش وجود ندارد و مهم‌ترین موضوع این است که بخش معدن نباید فقط زیرمجموعه بخش صنعت و منتظر تقاضای این بخش باشد.

میزان صادرات مواد ‌معدنی در سال گذشته از ۱۲ میلیارد دلار عبورکرد و در صورت افزایش اقدامات حمایتی و سرمایه‌گذاری به خصوص در توسعه زیرساخت‌ها این رقم قابلیت افزایش چند برابری خواهد داشت و می‌تواند نقش مهمی در تامین منابع ارزی کشور داشته باشد.

سند دیگری بر این مدعا این است که سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده، ایران را در ردیف ۱۲‌ کشور تولیدکننده برتر معدن اعلام می‌کند. این نشان از تنوع بالای محصولات در این بخش دارد. با وجود این متاسفانه در دهه‌های اخیر میزان برداشت‌های عمیق از این معادن کاهش یافته و برداشت‌های سطحی در جریان است.

البته نیاز به توسعه معادن و زیرساخت‌های مربوط به آن تنها مختص به ایران نیست و سایر کشورها با توجه به ظرفیت‌های موجود به دنبال توسعه زیرساخت‌های خود هستند.

به عنوان مثال در هند تا سال ۲۰۳۰-۳۱، پیش‌بینی می‌شود که ظرفیت عملیاتی تولید فولاد خام از ۱۹.۵۱ میلیون تن در سال به حدود ۳۵.۶۵ میلیون تن افزایش یابد.

همچنین وزارت زغال سنگ این کشور ۶۷ پروژه اتصال فرست مایل را در دست گرفته است که تا سال ۲۰۲۷ تکمیل خواهد شد. با هدف افزایش ظرفیت تولید زغال سنگ، وزارت زغال سنگ اخیرا ۱۴۱ بلوک زغال سنگ جدید را برای مزایده تجاری قرار داده است و ۲۹ معدن زغال سنگ را در دور ششم مزایده به حراج می گذارد که دارای ذخایر زمین شناسی ۸۱۶۰ میلیون تن است و برآورد می‌شود، سرمایه‌گذاری ۱۴۰ میلیون دلاری جذب کند.

همچنین شرکت Coal India Limited در حال استفاده از فناوری‌های تولید انبوه (MPT) در معادن زیرزمینی (UG) خود و استفاده از معدنچیان مستمر (CMs) است. آن‌ها همچنین با توجه به در دسترس بودن معادن متروکه / متوقف شده و علاوه بر این، برنامه‌ریزی معادن UG با ظرفیت بالا در هر کجا که امکان‌پذیر باشد، برای کار تعداد زیادی از معادن Highwalls (HW) برنامه‌ریزی کرده‌اند.

در خصوص روابط بین‌المللی و همکاری‌های چندجانبه به منظور توسعه هند و استرالیا مذاکرات دوجانبه‌ای در مورد مشارکت سرمایه‌گذاری در مواد معدنی حیاتی دارند و ۵ پروژه هدف (دو لیتیوم و سه کبالت) را شناسایی کرده اند که می‌توانند، بررسی دقیقی را در مورد آنها انجام دهند.

تمام موارد ذکرشده نشان از اهمیت بالای توسعه معادن و به‌کارگیری مدرن ترین ابزارآلات، روش‌های مدیریتی و …. در سایر کشورها دارد و بر لزوم حرکت به سمت توسعه و حمایت هرچه بیشتر از معادن و صنایع در کشور دلالت دارد.

تاصیکو نیز به عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو در کشور به منظور توسعه هرچه بیشتر معادن و صنایع وابسته شناخته می‌شود. در همین راستا سال گذشته تاصیکو با سازماندهی‌هایی که انجام داد، توانست بهترین شرکت صنایع معدنی کشور شود. در برخی از موضوعات مانند عناصر نادر خاکی، عناصر استراتژیک، زغال و طلا توانستی پیشرفت بسیار خوبی داشته باشد.

این شرکت در حوزه بازار سرمایه نیز توانست بازدهی خوبی را برای ذی‌نفعان خود کسب کند و رشد کم‌نظیر ۱۲۱ درصدی را در سال ۱۴۰۱ تجربه کند. تمام این رشد چشمگیر علی رغم این بود که سال گذشته، سالی بسیار سخت و پرچالش برای صنعت کشور بود؛ اما همراهی و همدل بودن هیات مدیره و همکاران صدر تامین در این مسیر بسیار به پیشرفت این شرکت کمک کرد.

اکنون این شرکت در سال ۱۴۰۲ با تاکید بر این موضوع که امسال زمان اجرا، بهره‌برداری و اقدام عملی برای مهار تورم و رشد تولید است، تاکید دارد که تمام طرح‌های در دست اقدام که مجوزشان کسب شده است را باید به بهره‌برداری برسند که نشان از عزم راسخ این مجموعه موفق برای پیشرفت و اعتلای هرچه بیشتر معادن و صنایع مربوطه دارد.