اقتصاد توکن

مرتضی ایراندوست/ کارشناس ارشد مدیریت صنعتی

اقتصاد توکن ( Tokenomics ) که در انگلیسی به آن توکنومیک گفته میشود، از دو بخش Token و Economicتشکیل شده است؛ بوروس فردریک اسکینر روانشناس هاروارد، اولین کسی بود که در سال ۱۹۷۲، ایده اقتصاد توکن را مطرح کرد.

اقتصاد توکنی در چند سال اخیر به یک اصطلاح رایج برای توصیف محاسبات و مشوقهای حاکم بر دارایی‌های رمزنگاری تبدیل شده است. اقتصاد توکنی کیفیت یک توکن است که کاربران/ سرمایه گذاران را قانع میکند تا ازآن استفاده کنند و اجازه ساخت اکوسیستم بر مبنا پروژه آن توکن را می دهد.بطور کلی توکن‌ها واحدهای ارزشی به شمار می‌روند که امکان ایجاد پروژه‌های مبتنی بر بلاکچین‌ها را بر روی شبکه‌های بلاکچینی فراهم می‌آورند با اینحال ورود فناوری‌های رمزنگاری، اقتصاد توکنی یا توکنومیک به‌طور کامل درک جهان از سیستم‌های مالی را تغییر داده است.

اقتصاد توکنی یا توکنومیک، جایگزینی مناسب برای اعمال سیاست‌های مالی در شبکه‌های بلاکچین است. این مفهوم که در میان اصطلاحات ارزهای دیجیتال، نسبتاً جدید محسوب می‌شود در تغییر هنجارهای مرسوم اقتصاد مبتنی بر رمز ارز تأثیر چشمگیری داشته است. اقتصاد توکنی شامل همه چیز در مورد نحوه عملکرد دارایی و همچنین نیروهای روانی یا رفتاری است که می‌تواند ارزش آن را در درازمدت تحت تأثیر قرار دهد.

توکنومیک اساسا به معنای مطالعه‌ اقتصاد یک توکن، از کیفیت و عرضه تا رشد و تقاضا آن است. این واژه در لغت اقتصاد توکنی معنی میشود.بنابراین کلمه توکنومیک را می‌توان به‌عنوان نسخه توکن‌شده اقتصاد توکن، یا نحوه توسعه و اعمال توکن‌های کریپتو در اقتصاد یک پروژه، تعریف کرد.

توکنومیک مطالعه پارامترهایی است که مشخص میکند یک ارز دیجیتال پتانسیل خلق چه مقدار ارزش اقتصادی در آینده را دارد. اقتصاد توکن که زیر مجموعه تحلیل فاندامنتال است، مواردی مانند عرضه و تقاضای دارایی‌های دیجیتال، توزیع و تخصیص توکن و همچنین توکن سوزی را شامل می‌شود.

اقتصاد توکنی را می‌توان راهی برای اعمال سیاست‌های پولی و قوانین اقتصادی از طریق قراردادهای هوشمند دانست. به بیان دیگر، توکنومیک آنچه را که بانک‌های مرکزی کشورها به عنوان سیاست پولی استفاده میکنند اتخاذ نموده و در شبکه‌های بلاکچین اعمال میکند.تفاوت آنها در اینست که وقتی توکنومیک در یک قرارداد هوشمند کدنویسی شود، سیستم اتوماتیک خواهد شد.

اما طبیعتا استفاده از اصطلاح توکنومیکس در بازار ارز دیجیتال از جایگاه ویژه‌تری برخوردار است؛ چراکه تریدرها به کمک آن می‌توانند در ارتباط با میزان ارزش یک توکن و ارز دیجیتال به تصمیمات منطقی دست یایند و به نظر بسیاری از اقتصاددانان جهان، اقتصاد توکنی همان انقلاب اقتصادی مشهوری است که قرار است آینده بشر را متحول سازد و عملا با ظهور بلاک‌چین‌های متنوع نظیر بیت کوین، بلاکچین اتریوم و غیره، مقدمات وقوع این انقلاب فراهم شده است.

باید به این نکته اشاره کردکه اقتصاد توکنی برای تقویت و توسعه رفتار مورد نیاز در اکوسیستم بلاک چین از رفتار انگیزشی استفاده می‌کند. نظریه انگیزشی اساساً یک نظریه رفتاری انسانی است. این نظریه بیان می‌کند رفتار انسان در درجه نخست به تمایل به تقویت انگیزه‌ها یا توانایی دریافت مشوق‌ها بستگی دارد.

مشوق‌ها برای مشارکت در صرافیها و مبادلات، از طریق ایجاد انگیزه در کاربران نقش مهم در اقتصاد توکنی ایفا میکنند. علاوه بر این، مشوق‌ها موضوع مهم برای ایجاد انگیزه در کاربران برای اطمینان پیدا کردن از حفاظت بهتر از بلاکچین و اعتبارسنجی تراکنش‌ها در نظر گرفته می‌شوند.

در نتیجه، مشوق ها برای اجرای عملکرد منحصربه‌فرد در شبکه بلاکچین مربوط از اهمیت بالایی برخوردار هستند آندسته از شرکت‌کنندگانی که از قانون یک شبکه خاص پیروی می‌کنند، پاداش‌هایی را در چارچوب ارزهای دیجیتال دریافت می‌کنند.

مدل اجرایی در توکنومیک باید بگونه‌ای پیکربندی شود که شرکت‌کنندگان بتوانند با مشارکت مؤثر، توکن‌های بیشتری کسب کنند. درواقع این مدل باید تضمین کند توکن‌هایی که به‌عنوان پاداش و ایجاد انگیزه در کاربران پرداخت می‌شوند، باید در سراسر بازار، ارزش مالی داشته باشند.

هدف توکنومیکس مطالعه و پیش‌بینی رفتار اقتصادی یک توکن یا کوین است. توکنومیک تا حد زیادی مشخص می‌کند یک کوین یا توکن چقدر ارزشمند خواهد بود و درک صحیح آن به شما یکی از مهارت‌های لازم برای ارزیابی پتانسیل یک پروژه رمز ارز را می‌دهد.

علاوه بر این، با مطالعه رفتار توکن‌ها از سلامت کلی یک پروژه کریپتو آگاه می‌شوید زیرا تحلیل توکنومیکس به کشف مشکلات بالقوه یک پروژه، مثل تورم بیش از حد کمک می‌کند. نهایتا، اقتصاد توکنی را می‌توان با دیگر ابزارهای تحلیل فوندامنتال ترکیب کرد تا به قضاوت درستی از چشم‌انداز آینده یک پروژه ارز دیجیتال رسید.

مدلهای اقتصاد توکنی

مدل‌های اقتصادی توکن‌ها بر پایه‌ی کدهای برنامه‌نویسی مرتبط‌ با قوانین ریاضی نوشته شده‌اند و اداره‌ی آن‌ها در دست یک سیستم غیرمتمرکز است که به‌صورت مشارکتی تصمیم‌ می‌گیرد. با این وجود، هیچ یک از مدل‌های اقتصاد توکنی کامل نیستند؛ به خصوص مدلهایی که مورد ازمایش

قرار نگرفته‌اند. مدلهای اقتصاد توکنی را میتوان به ۴ دسته تقسیم کرد.که عبارتند از :

– مدل‌های ضد تورمی : بیت‌کوین، نمونه استاندارد مدل‌های ضد‌تورمی (انقباضی) است. در این مدل، تعداد مشخص و تا حدی ثابت از توکن‌ها تولید می‌شود. این امر تشکیل‌دهنده‌ نوعی از ارز ضد‌تورمی است که حتی با افزایش تقاضای آن، عرضه آن افزایش پیدا نمی کند. در بازار این نوع توکن‌ها،‌ تقاضایی طبیعی به‌دلیل عرضه محدود آن شکل می‌گیرد و توکن‌های ضد‌تورمی نگرانی ناشی از تورم را که گریبان‌گیر ارزهای فیات هستند، از میان می‌برد.

اما بسیاری معتقدند که ساختار انگیزشی مدل ضد‌تورمی، در نهایت، منجر به سقوط آن می‌شود.از انجا که برای تعداد توکن‌های تولید شده محدودیت وجود دارد کاربران تشویق می‌شوند تا توکن‌ها را احتکار و از مصرف آنها اجتناب کنند. بدون استفاده کافی توکن‌های ضد‌تورمی، بیشتر توکن‌ها از گردش خارج می‌شوند و خود توکن ارزش کمتری پیدا می‌کند.

– مدل‌های تورمی: یک توکن تورمی به طور مداوم در طول زمان، بدون هیچ محدودیتی برای تعداد توکن‌های ایجاد‌شده، چاپ می‌شود. مدل‌های تورمی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. برخی توکن‌ها به‌صورت سالانه و برخی دیگر بر اساس یک برنامه زمان‌بندی‌شده به‌طور دائمی تولید می‌شوند ؛ این مدل بیشترین شباهت را به ارزهای فیات دارد، با اینحال، به علت اینکه کد و سیستم غیرمتمرکز مدل یک توکن را تعیین می‌کنند و نه یک واحد متمرکز، این توکن‌ها کارآمدتر و شفاف‌تر هستند.

– مدل‌های دو توکنی: در مدلهای دو توکنی دو توکن مجزا بر روی یک بلاکچین استفاده می‌شوند تا ساختار اقتصادی بهینه‌تری را به وجود آورند. بسیاری از پروژه‌ها در این مدل، یک توکن را به‌عنوان ذخیره‌کننده ارزش انتخاب می‌کنند که خالق یک توکن ثانویه و کاربردی برای تقویت اقدامات در شبکه بلاکچین است. داشتن دو توکن به سرمایه‌گذاران انگیزه می‌دهد تا توکن ذخیره ارزش را نگه دارند؛ زیرا برای آن‌ها بازدهی در قالب توکن کاربردی (ثانویه) ایجاد می‌کند.

– مدل توکن‌های با پشتوانه دارایی‌های فیزیکی : برخی از ارزهای دیجیتال تصمیم به انتخاب دارایی‌های فیزیکی به‌عنوان پشتوانه توکن‌های خود کرده‌اند. در این مدل، ارزش توکن با توجه به دارایی پشتوانه آن تعیین می‌شود.

اما توکنومیک خوب دارای چه خصوصیاتی است؟

وقتی شما تحلیل توکنومیک را روی ارزهای دیجیتال خود انجام می دهید، زمانی میتوانید روی یک توکنومیک خوب حساب باز کنید که دارای ویژگی های زیر باشد:

– برای عده کثیری از مردم قابل استفاده باشد.

– دارای عرضه مشخصی باشد اگر هم عرضه مشخصی ندارد باید برنامه هایی جهت توکن سوزی و کنترل -تورم خود داشته باشد.

– نرخ عرضه آن کنترل شده و تدریجی باشد.

– انگیزه لازم را برای سرمایه گذارانش فراهم کند.

– در پلتفرم های خود کاربرد مشخصی داشته باشد.

– به صورت عادلانه توزیع شده باشد یعنی بخش کثیری از آن صرفـآ در دست اعضای سازنده آن قرار نداشته باشد.

در نگاهی کلی، نحوه ارزش‌گذاری توکن‌ها، با توجه به ساختار انگیزشی آن‌ها، و نوع مدل توزیعی توکن‌ها مورد مطالعه اقتصاد توکنی قرار دارد. توکنومیک یک مفهوم اساسی است که افرادی که قصد دارند وارد حوزه ارز دیجیتال شوند باید آن را درک کنند. این اصطلاحی است که عوامل اصلی مؤثر بر ارزش یک توکن را شامل می‌شود.

توجه به این نکته مهم است که هیچ عامل واحدی کلید جادویی را ارائه نمی دهد. ارزیابی شما باید بر اساس فاکتورهای زیادی باشد که ممکن است و به طور کلی تحلیل شود. توکنومیک را می توان با سایر ابزارهای تحلیل بنیادی ترکیب کرد تا در مورد چشم اندازهای آینده پروژه و قیمت توکن آن قضاوتی آگاهانه داشته باشید.